Αποτελεί κοινό μυστικό, ότι μια από τις παθογένειες της Ελλάδας, είναι η πολυνομία. Ένα συχνά κατακερματισμένο νομικό & θεσμικό πλαίσιο, άλλοτε παρωχημένο, άλλοτε αντιφατικό, που συνήθως προκαλεί πρόσθετες γραφειοκρατίες και προβλήματα σε μια εύρυθμη λειτουργία Δήμων και Περιφερειών. Αυτή είναι όμως η κατάσταση στην Ελλάδα. Και είναι δεδομένη. Το γνωρίζουμε όλοι εξαρχής. Και το ζήτημα είναι λοιπόν, το τι κάνουμε από εδώ και πέρα, όταν πρέπει ο εκάστοτε Δήμος ή Περιφέρεια να ξεπεράσει προβληματικά θεσμικά πλαίσια και διατάξεις, για να προχωρήσει σε ζητήματα που τα θεωρεί σημαντικά, τόσο για την λειτουργία των ίδιων των οργανισμών τους, αλλά και γενικότερα για τον τόπο.
Ας κάνουμε για λίγο μια αφαιρετική αναγωγή. Παίζεις σε ένα παιχνίδι. Αυτό το παιχνίδι, εξαρχής έχει κάποιους κανόνες. Τους κανόνες δεν τους έφτιαξες εσύ. Απλά τους βρήκες. Παίζοντας στο παιχνίδι, εξαρχής συγκατατίθεσαι ότι θα παίξεις με τους κανόνες του! Αποτελεί λοιπόν μάλλον ανεδαφική οπτική, να θέλεις να παίζεις στο παιχνίδι νομίζοντας ότι θα παίξεις με κάποιους άλλους κανόνες, δικούς σου! Το να γκρινιάζει κανείς για τους κανόνες του παιχνιδιού, μάλλον είναι σπατάλη δυνάμεων. Θεμιτό όμως, να αποτανθεί εκεί που νομίζει, για αλλαγή των όρων του παιχνιδιού.
Ας επανέλθουμε λοιπόν στην τοπική αυτοδιοίκηση. Δεν διαφέρει πολύ από το ανωτέρω παράδειγμα. Βέβαια, ενίοτε σε κάποιο άλλο επίπεδο δράσης και αγοράς, κάποιοι -και πάντως όχι οι της τοπικής αυτοδιοίκησης, καταφέρνουν όντως να αλλάζουν τους όρους του παιχνιδιού. Η αντίστοιχη αγγλική φράση που αντιστοιχεί σε τέτοιες τακτικές, είναι το ‘game changer’. Αποτελεί όμως την εξαίρεση, με μονοψήφιο ποσοστό περιπτώσεων. Ας μείνουμε λοιπόν στον κανόνα.
Με τις παραπάνω σκέψεις, ενώ μεν προφανώς τεκμηριώνεται η τήρηση των νόμων που ισχύουν, ωστόσο σε καμιά περίπτωση δεν θα υποστήριζα ότι Δήμοι και Περιφέρειες, πρέπει να μείνουν αγκυλωμένοι & εγκλωβισμένοι, στα στενά και συχνά περιοριστικά ή και προβληματικά πλαίσια που θέτει το οικείο θεσμικό και νομικό πλαίσιο της τοπικής αυτοδιοίκησης. Απεναντίας, την διαφορά θα την κάνει όποιος μπορεί να βρει εναλλακτικούς τρόπους να κάνει αυτό που προτάσσει η τοπική κοινωνία ως ζητούμενο, ακόμη και αν τα αντίστοιχα πλαίσια δεν είναι ‘φιλικά’ ή εύκολα για τέτοιες δράσεις.
Δεν μιλάμε λοιπόν για τυπολατρεία. Γιατί δυστυχώς σε πολλά επίπεδα της Ελληνικής κοινωνίας & δημόσιας διοίκησης, διαπιστώνει κανείς και αυτή την παθογένεια. Μιλάμε προφανώς για τήρηση των κανόνων που ισχύουν. Αλλά πάμε ένα βήμα παραπέρα. Χωρίς να πρέπει να γίνει η Διοίκηση ενός Δήμου ή μιας Περιφέρειας ‘έκνομη’, να μπορεί να βρει τους τρόπους που υπερβαίνουν τις δυσκολίες που προκύπτουν από τα θεσμικά πλαίσια.
Κατά την άποψή μου, χρειάζεται πνεύμα καινοτομίας, ευφυία, εφευρετικότητα, τόλμη, ώστε σχεδόν να μην σε αγγίζει το τυχόν περιοριστικό θεσμικό πλαίσιο. Ένα κλασικό παράδειγμα σε επίπεδο Δήμων, είναι οι αναπτυξιακές εταιρίες. Μπορεί με αυτή τη φόρμουλα ένας Δήμος, αν την λειτουργήσει σωστά, να δώσει πράγματα στην τοπική κοινωνία που με άλλο τρόπο θα ήταν σχεδόν αδύνατο. Άλλη η ευελιξία, άλλες δυνατότητες. Βέβαια, υπάρχουν Δήμοι που έκαναν θαύματα με αναπτυξιακές εταιρίες και υπάρχουν και Δήμοι που δεν έκαναν τίποτε και χρέωσαν ουσιαστικά και τους δημότες τους. Η χρηστή διαχείριση, είναι παντού και πάντα ζητούμενο.
Δεν χρειάζεται λοιπόν κανένας Δήμος και καμιά Περιφέρεια, να φτάνει στα άκρα. Ούτε ενέργειες σε γκρίζες ζώνες που εξαρχής θέτουν κάθε εγχείρημα σε επισφάλεια, ούτε και αρτηριοσκλήρωση τηρώντας ευλαβικά αμέτρητες διατάξεις που συχνά οδηγούν σε ένα τέλμα. Καμιά στείρα τυπολατρεία, αλλά και καμιά εξαρχής αμφισβητούμενη -θεσμικά- ενέργεια. Χρειάζονται ευφυείς χειρισμοί. Έξυπνες κινήσεις, εναλλακτικές ενέργειες. Για πολλά πράγματα στη ζωή, αν θέλουμε όντως να είμαστε δημιουργικοί και να βάζουμε υποθήκες για το μέλλον, πρέπει να κινούμαστε έξω από τα προκαθορισμένα πλαίσια. Σε έναν πλανήτη που τρέχει προς το μέλλον, σε έναν κόσμο που η μια περιοχή ανταγωνίζεται την άλλη, εμείς δεν μπορούμε να κινούμαστε με παρωχημένες λογικές του παρελθόντος, κάτι τέτοιο θα ήταν αποτυχία. Πρέπει να ‘σκεφτόμαστε διαφορετικά’ από τα καθιερωμένα, ώστε να μπορούμε να κάνουμε την σωστή υπέρβαση στην κάθε πρόκληση.
Κωνσταντίνος Η.Χονδρός
Περιφερειολόγος
