Όταν διάβασα τις τελευταίες εκθέσεις – απολογισμούς μερικών Ανεξάρτητων Αρχών για το 2021, όπως του Συνηγόρου του Πολίτη και της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας (το σημαντικό έργο της Ανεξάρτητης Αρχής Δημόσιων Εσόδων είναι γνωστό) με τις καταγγελίες που ήλεγξαν, τις εντολές ελέγχου που προώθησαν και  τους καταλογισμούς ποσών σε υπόλογους που έκαναν και τις εκθέσεις με ενδείξεις  για πειθαρχικές και ποινικές ευθύνες και πολλά άλλα, διερωτήθηκα τι κάνουν όλες αυτές οι δεκάδες άλλες ποικιλώνυμες (ως Εθνικές Επιτροπές, ως Επιτροπές, ως Κέντρα, ως Εθνικοί Οργανισμοί κλπ) που  έχουν θεσμοθετηθεί (και μάλιστα ως συνταγματικές) πριν από τριάντα χρόνια και συνεχώς  θεσμοθετούνται κι άλλες με κάθε ευκαιρία; Απλώς αναφέρω ότι με την ευκαιρία του κορωνοϊού ιδρύθηκαν αμέσως η Ειδική Επιτροπή για τον Κορωνοϊό, η Νέα Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων Δημόσιας Υγείας, η Επιτροπή Λοιμωξιολόγων, ενώ με το πρόσφατο γνωστό επεισοδιακό νομοσχέδιο για τις Δημόσιες Επιχειρήσεις  που έγινε Νόμος πριν από μερικές ημέρες (ίσως είναι ο 100ός Νόμος για τις δημόσιες επιχειρήσεις τα τελευταία τριάντα χρόνια!!!) προστέθηκε στον κατάλογο άλλη μία, η Ανεξάρτητη Αρχή Πιστοποίησης και Αξιολόγησης για τον δημόσιο τομέα!

Επίσης, υπενθυμίζω ότι λίγο πριν από την έναρξη του νέοι σχολικού έτους, η Ανεξάρτητη  Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, της οποίας την τελευταία γνωμοδότηση για  τη μη υποχρεωτικότητα της διδασκαλίας του μαθήματος των Θρησκευτικών και από μαθήτριες και μαθητές χριστιανούς  ορθόδοξους  έσπευσε και υλοποίησε  η σημερινή υπουργός  Παιδείας Νίκη Κεραμέως  είναι μία από τις 14  παρόμοιες που απεικονίζονται στον πίνακα (παρατίθεται) του κρατικού προϋπολογισμού (σελίδα 87)   του 2022 με την αντίστοιχη δαπάνη  για την καθεμιά αντίστοιχη που επιβαρύνει το υπουργείο στο οποίο ανήκει. Για τη λειτουργία της Αρχής αυτής, που είναι γνωστή (ανεπίσημα) και ως Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων και  είναι συνταγματικά κατοχυρωμένη ανεξάρτητη διοικητική Αρχή (ιδρύθηκε με τον Νόμο 2472/1997 «για την προστασία του ατόμου από την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα»), οι Έλληνες φορολογούμενοι πληρώνουν  2- 3 εκατομμύρια ευρώ ετησίως και για τις 14 συνολικά πάνω από μισό δισεκατομμύριο (557 εκατ. ευρώ το 2021 και πρόβλεψη για 552 εκατ. ευρώ το 2022).

Όπως όμως σημειώνει το υπουργείο Οικονομικών κάτω από τον παρατιθέμενο πίνακα, οι δαπάνες αυτές των Ανεξάρτητων Διοικητικών Αρχών είναι μέρος των ανωτάτων ορίων των δαπανών των υπουργείων  και αφορούν δαπάνες Τακτικού Προϋπολογισμού. Δηλαδή, στην πραγματικότητα  είναι μεγαλύτερες. Κι αν ληφθεί υπόψη ότι στον πίνακα αυτό απεικονίζονται μόνο (παραδόξως) 14 τέτοιες ανεξάρτητες αρχές και ότι υπάρχουν παντού επί παντός επιστητού και επί πάντων άλλων τομέων ( δημοσιοϋπαλληλικός, διοικητικός, δικαστικός, οικονομικός, κοινωνικός, εκπαιδευτικός, υγειονομικός, ενεργειακός, επικοινωνιακός, τηλεπικοινωνιακός, αγροτικός, εργασιακός, αυτοδιοικητικός, κοινωνικοασφαλιστικός και άλλων σε όλα σχεδόν τα υπουργεία) του κράτους  πάμπολλοι  (πάνω από 50 ακόμα που απασχολούν εκατοντάδες άτομα!) ποικιλώνυμοι  παρόμοιοι διοικητικοί φορείς με την ονομασία τους ως «Αρχών» ή «Εθνικών Επιτροπών» ή «Ειδικών Επιτροπών» ή Επιτροπών ή  «Οργανισμών» ή «Κέντρων»  και πολλών άλλων με διάφορες άλλες ονομασίες, τότε η επιβάρυνση των φορολογουμένων είναι σίγουρα  μεγαλύτερη.

Και τα ερωτήματα πυκνώνουν. Αξιοποιείται το έργο αυτών των Ανεξάρτητων Διοικητικών Αρχών από τις κυβερνήσεις και ποια είναι τα αποτελέσματα στους τομείς για τους οποίους ιδρύθηκαν; Για την αποφυγή τυχόν παρεξήγησης σπεύδω να διευκρινίσω ότι  η παραπάνω αναφορά στη δαπάνη λειτουργίας του γαλαξία ποικιλώνυμων ανεξάρτητων διοικητικών φορέων ή εθνικών επιτροπών  δεν έχει καμιά αιχμή για την ίδρυση και λειτουργία τους, όταν μάλιστα  η ίδρυση μερικών  προβλέπεται και από το Σύνταγμα, αλλά για τα αποτελέσματά  τους, δηλαδή αν επιτυγχάνονται οι σκοποί στους αντίστοιχους τομείς για τους οποίους θεσμοθετήθηκαν. Και το ερώτημά μου γίνεται ακόμα πιο συγκεκριμένο: Ελέγχεται η δραστηριότητά τους ή αξιολογούνται οι επιδόσεις τους  ή, το κυριότερο,  διαβάζονται οι ετήσιες εκθέσεις τους με τις ζοφερές διαπιστώσεις ή υλοποιούνται οι προτάσεις  τους από τους εκάστοτε προϊσταμένους υπουργούς, όπως έκανε  η υπουργός Παιδείας Νίκη Κεραμέως μεταφέροντας την εναλλακτική λύση – γνώμη της παραπάνω Αρχής αυθωρεί και παραχρήμα σε  κοινή υπουργική απόφαση  για την μη υποχρεωτικότητα του μαθήματος των Θρησκευτικών;

Απογοητευτική η απάντηση

Η απάντηση στο ερώτημα αυτό είναι εκκωφαντικά απογοητευτική, καθώς, όπως διαπιστώνεται, παράλληλα, δηλαδή κατά την περίοδο της λειτουργίας τους, η εκάστοτε κυβέρνηση κυκλώνεται από τσουνάμι αρνητικών διαπιστώσεων για κακοδιοίκηση, για διαφθορά και για απογοητευτική εξέλιξη βασικών οικονομικών και κοινωνικών μεγεθών τα τελευταία σαράντα χρόνια. Αυτές οι διαπιστώσεις  περιέχονται στις ετήσιες εκθέσεων  μερικών από  τις ανεξάρτητες αυτές αρχές ή συμβούλους των υπουργών,  διεθνών οργανισμών (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Eurostat, Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, Οργανισμός Οικονομικός Συνεργασίας και Ανάπτυξης, Παγκόσμια Τράπεζα), της Τράπεζας της Ελλάδος και έγκριτων και έγκυρων ντόπιων ερευνητικών οργανισμών. Όλες αυτές οι εκθέσεις ή αναλύσεις ή εμπειρικές έρευνες παρουσιάζουν τη χώρα μας ως  μόνιμη «πρωταθλήτρια»  επί δεκαετίες σε αρνητικές επιδόσεις  σε όλους τους τομείς στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στον πίνακα των χωρών – μελών του Οργανισμού Συνεργασίας και Ανάπτυξης.

Δηλαδή, εμφανίζεται να  παρουσιάζει αρνητικές επιδόσεις που είναι στοιχειωμένες επί δεκαετίες. Αυτό σημαίνει ότι μάλλον  δεν σημειώθηκε κάποια βελτίωση  με την ίδρυση  και λειτουργία  αυτών ή μερικών  από αυτές  τις ανεξάρτητες αρχές ή εθνικές επιτροπές ή κέντρα που είναι κατοχυρωμένες από το Σύνταγμα! Οπότε;

Σοκαριστικά στοιχεία για την Ελλάδα

Όλα αυτά τα διαχρονικά και μόνιμα «οικεία κακά» είτε με ανεξάρτητες αρχές και εθνικές επιτροπές είτε όχι προκύπτουν από το αρχείο μου. Απλώς θυμήθηκα  τον Λέανδρο Ρακιντζή,  επίτιμο αντιπρόεδρο του Αρείου Πάγου, ο οποίος  ως   γενικός επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης (σημαντικός θεσμός  από το 2002 έως το 2019),  επί δώδεκα περίπου χρόνια (2004 – 2016) «τρομοκρατούσε»  (πρόσκαιρα βέβαια) με τις ετήσιες εκθέσεις του ή ομιλίες του ή δημόσιες παρεμβάσεις του όλες τις κυβερνήσεις με τα στοιχεία διαφθοράς και διάλυσης της δημόσιας διοίκησης που ανακοίνωνε.  Τα διάβαζε κανείς; Όχι βέβαια.  Τελικά, ο θεσμός αυτός συγχωνεύθηκε το 2019 με την ίδρυση της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας.  Και μού θύμισε πολλά ο Λέανδρος Ρακιντζής. Μού θύμισε πολλά τέρατα και σημεία που συνέβαιναν στον χώρο του ελέγχου του και των ερευνών του στα χρόνια αυτά, παρά τις  σκληρές διαπιστώσεις ή αποκαλύψεις του:

-Στις 14 Ιανουαρίου 2008 πραγματοποιήθηκε στο Μέγαρο Μουσικής ημερίδα με θέμα «Κράτος και διαφθορά, πώς θα κόψουμε τον ομφάλιο λώρο» στην οποία παρουσιάστηκαν σοκαριστικά στοιχεία έρευνας της Public Issue.

-Στις 9 Δεκεμβρίου του 2009 παρουσιάσθηκαν στις Βρυξέλλες εφιαλτικά στοιχεία του Ευρωβαρόμετρου, τα οποία αναδείκνυαν την Ελλάδα σε «πρωταθλήτρια» στη διαφθορά! Απλώς, αναφέρω ότι, σύμφωνα με τα στοιχεία αυτά, το 98% (έναντι 78% στην Ευρωπαική Ένωση!)  των Ελλήνων εκτιμούσε ότι η διαφθορά σε όλα τα επίπεδα ευθύνεται κατά κύριο λόγο για την κακή εικόνα της χώρας μας και την απαξίωσή της από τους ευρωπαϊκούς εταίρους.

-Στις 10 Ιουλίου του 2010 ο τότε πρωθυπουργός  Γιώργος Παπανδρέου δήλωσε από το βήμα της ανοικτής συζήτησης των οι υπηρεσίες του Δημοσίου έχουν γίνει  ''κλειστά μαγαζάκια'' και φέουδα λειτουργώντας ως ''μήτρα διαφθοράς'' (τα ίδια έλεγε στις συναντήσεις του με τους Ευρωπαίους), αλλά στη συνέχεια  τόνισε ότι ''είμαστε αποφασισμένοι να εγκαθιδρύσουμε καθαρούς και απλούς κανόνες στις σχέσεις επιχειρηματιών και πολιτείας γιατί γνωρίζουμε ότι η πολυνομία και πολυπλοκότητα των θεσμών αποτελούν μήτρα διαφθοράς''.

-Την ίδια χρονιά, στην τότε ετήσια έκθεσή του ο τότε  γενικός επιθεωρητής  Δημόσιας Διοίκησης Λέανδρος Ρακιντζής  τόνιζε, αναφέροντας απίστευτα παραδείγματα,  ότι οι  πολεοδομίες, οι εφορίες, ο χώρος της υγείας και οι δήμοι είναι οι πρωταθλητές στη διαφθορά και στο «φακελάκι», αλλά χωρίς πειθαρχικές ή άλλες συνέπειες για τους επίορκους ή εναγείς!

- Από στοιχεία  έρευνας της Διεθνούς Διαφάνειας για το 2008  προκύπτει ότι η Ελλάδα είναι ένα απέραντο «διαφθορείο», με ένα ετήσιο τζίρο να ξεπερνά  τα 3 δις. ευρώ και μία παραοικονομία τα 70 δις. ευρώ (τα «φακελάκια» προς τον δημόσιο τομέα  κυμαίνονταν συνολικά μεταξύ 350 και 400 εκατ. ευρώ, ενώ προς τον ιδιωτικό τομέα μεταξύ 200 και 256 εκατ. ευρώ, ενώ  οι συνολικές «μίζες» προς τον ιδιωτικό τομέα, το μέσο «φακελάκι» προς το Δημόσιο ήταν πιο φθηνό: 1.313 ευρώ είναι η μέση «ταρίφα» στο Δημόσιο, έναντι 1.554 ευρώ στον ιδιωτικό τομέα).

Στον δημόσιο τομέα στην κορυφή της «μίζας», σύμφωνα με την ίδια έρευνα της  Διεθνούς Διαφάνειας για την Ελλάδα, βρίσκονταν νοσοκομεία, πολεοδομίες και εφορίες. Η «ταρίφα» στις εφορίες ήταν  η υψηλότερη και έφτανε  τα 3.660 ευρώ, ενώ η φθηνότερη ήταν στο υπουργείο Μεταφορών (230 ευρώ μόνο!...). Στην πολεοδομία η ακριβότερη «ταρίφα» αφορά την έκδοση οικοδομικής άδειας (1.542 ευρώ). Στις εφορίες μεγάλη ζήτηση είχαν  οι ρυθμίσεις χρεών και οι φορολογικές δηλώσεις και η τιμή για το «φακελάκι» μπορεί να έφτανε  μέχρι τα 20.000 ευρώ! Στο υπουργείο Μεταφορών οι τιμές ήταν πολύ πιο χαμηλές. Για ένα δίπλωμα οδήγησης αρκούσαν  219 ευρώ και για να έρθει γρήγορα και στο σπίτι χρειάζονται άλλα 400 ευρώ... Στον ιδιωτικό τομέα τη μερίδα του λέοντος κερδίζουν τα νοσοκομεία, οι γιατροί, οι τράπεζες, οι δικηγόροι, οι υδραυλικοί, οι ηλεκτρολόγοι, οι μεσίτες και τα ιδιωτικά ΚΤΕΟ. Οι υψηλότερες τιμές στα «φακελάκια» έχουν ζητηθεί από τράπεζες. Το «φακελάκι» δίνεται για μία καλύτερη εκτίμηση ακινήτου, για χορήγηση δανείων κ.λπ. Ο μέσος όρος της τιμής είναι 2.333 ευρώ. Στις επιχειρήσεις υπηρεσιών υγείας είναι 1.269 ευρώ. Υψηλή είναι η τιμή στον κατασκευαστικό κλάδο, ενώ τα λιγότερα παίρνουν ηλεκτρολόγοι, υδραυλικοί και λοιποί τεχνίτες.

-Η Παγκόσμια Τράπεζα κατέληγε  και σε ένα ακόμα ανησυχητικό συμπέρασμα: Το 53,19% των ελληνικών επιχειρήσεων δηλώνει λιγότερα έσοδα από τα πραγματικά. Η Παγκόσμια Τράπεζα εκτιμούσε  ότι η παραοικονομία στην Ελλάδα ανέρχεται σε 28,6%, με την  πρωτιά αυτή της Ελλάδος στη διαφθορά να πληρώνεται με μείωση του κατά κεφαλήν εισοδήματος, με στρεβλώσεις στον ανταγωνισμό και, συνεπώς, με υψηλές τιμές αγαθών, αλλά και με αύξηση του χάσματος μεταξύ χαμηλών και υψηλών εισοδημάτων. Και τελικά την πληρώνει με χαμηλότερο βιοτικό επίπεδο και μικρότερη ανάπτυξη.

-Η Παγκόσμια Τράπεζα σε έκθεσή της κατέληγε  στο συμπέρασμα ότι ο σημαντικός περιορισμός της διαφθοράς μπορεί να οδηγήσει σε τετραπλασιασμό του κατά κεφαλήν εισοδήματος και να μειώσει την παιδική θνησιμότητα κατά 75%! Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά «η διαφθορά απορροφά μερισματική απόδοση από την κοινωνία 400%». Την ίδια στιγμή οι παράνομες δραστηριότητες στην Ελλάδα «κρύβουν» από το επίσημο εθνικό εισόδημα πάνω από 3 δισ. ευρώ.

-Επίσης, η Παγκόσμια Τράπεζα πραγματοποίησε έρευνα μεταξύ ελληνικών επιχειρήσεων και προέκυψαν τα εξής εντυπωσιακά αποτελέσματα: Το 21,6% των επιχειρήσεων θεωρεί απαραίτητο το «γρηγορόσημο» για να κάνει τη δουλειά της. Επίσης, το 55,81% θεωρεί απαραίτητο το «φακελάκι» στον εφοριακό!

Από τις τελευταίες ετήσιες εκθέσεις σημαντικών ανεξάρτητων αρχών (Συνήγορος του Πολίτη, για παράδειγμα), της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ), του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), Παγκόσμιας Τράπεζας, της Τράπεζας της Ελλάδος, της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ), της Eurostat και έγκυρων και έγκριτων ντόπιων ερευνητικών οργανισμών, προκύπτει ότι όλα αυτά συνεχίζονται επί δεκαετίες με θλιβερές αρνητικές πρωτιές της χώρας μας  στην Ευρωπαϊκή Ένωση και παγκοσμίως!

Σημειώνω ότι αυτά τα ενδεικτικά στοιχεία αφορούν τον χώρο μιας  μόνο Ανεξάρτητης Αρχής, δηλαδή της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας με το σημαντικό έργο που παρουσιάζει. Αντιλαμβάνεσθε,  πόσο συναρπαστική θα είναι η συνέχεια της έρευνας αυτής με στοιχεία από αντίστοιχους τομείς που ελέγχουν μερικές άλλες μεγάλες Αρχές…

Πίνακας : Μερικές δαπάνες  λειτουργίας μόνο 14 Ανεξάρτητων Διοικητικών Αρχών ανά υπουργείο (σε εκατ. ευρώ)

Σημείωση: Οι ανωτέρω δαπάνες των Ανεξάρτητων Διοικητικών Αρχών είναι μέρος των ανωτάτων ορίων των δαπανών των υπουργείων  και αφορούν δαπάνες Τακτικού Προϋπολογισμού.