Τότε, ο κόσμος εδώ και σε όλη την Ελλάδα, εκδήλωνε μιαν απέχθεια, σε καθετί που προκαλεί καταστροφή, πόνο, φρίκη και μάλιστα σε αθώες ψυχές. Αμέσως αναρωτηθήκαμε πώς μπορούμε να βοηθήσουμε. Σε πρώτη φάση άρχισαν να ευαισθητοποιούνται οι μαθητές μας. Το Μάρτιο του 1995, το 1ο και 2ο Γυμνάσιο και το 2ο Λύκειο του Μεσολογγίου, συγκέντρωσαν τρόφιμα και είδη πρώτης ανάγκης τρεις φορές (3) για τους Σέρβους. Η μεταφορά στην Αθήνα και έπειτα στη Σερβία, μέσω της Εκκλησίας, γινόταν κάθε φορά με φορτηγό, το οποίο φόρτωναν στρατιώτες μας από το 2/39 Σύνταγμα, με την καθοδήγηση του τότε αειμνήστου Διοικητή Χρήστου Τζουμερκιώτη. Μάλιστα, η Σέρβικη Ορθόδοξη Επισκοπή Ζαχουμίου και Ερζεγοβίνης, με τον τότε κυρό Επίσκοπό της Αθανάσιο Γιέφτιτς, μας έστειλε και ευχαριστήρια επιστολή.
Παράλληλα με την υλική βοήθεια, έρχονταν στην Ελλάδα μέσω του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού και της τότε Κ.Ε.Δ.Κ.Ε. τραίνα, γεμάτα με παιδιά από την κατεστραμμένη από τον εμφύλιο πόλεμο Σερβία. Φθάνοντας στην Αθήνα ή στη Θεσσαλονίκη, διαμοιράζονταν σε πολλές πόλεις της Ελλάδας, στις οποίες δήμοι και οικογένειες είχαν εκδηλώσει ενδιαφέρον για φιλοξενία έξι μηνών. Το γιατί ήρθαν, το γνωρίζουν οι περισσότεροι πιστεύω. Ο πόλεμος, οι βόμβες, οι σφαγές, η διάλυση της πατρίδας τους σε υποδομές, η απώλεια γονιού ή γονιών, η φτώχεια, τα ψυχολογικά προβλήματα, οδήγησαν τις οικογένειές τους να στείλουν τα παιδιά τους στην Ελλάδα και όχι μόνο, για να βρουν ένα απάγκιο, έστω για λίγο.
Μέσα σ’ αυτή τη ζεστασιά που αποπνέει η αγάπη, η αποδοχή, η προσφορά και η ανοιχτή αγκαλιά για όλους, χωρίς προϋποθέσεις και ανταλλάγματα, δεκαοχτώ (18) οικογένειες από την πόλη μας φιλοξενήσαμε δεκαεννέα (19) παιδιά, ο Γιώργος και η Ανθούλα πήραν δύο (2). Η δασκάλα τους φιλοξενήθηκε από το ξενοδοχείο LIBERTY. Έξι μήνες έμειναν αυτά τα παιδιά κοντά μας:ο Γκόραν, ο Μίλαν, η Μίλιτσα, η Νάτασα, η Βέριτσα, ο Ντάρκο, ο Μίλος, η Μπογιάνα, ο Μπάνε, η Σλαντάνα, ο Βλαδίμηρος, ο Στέφαν, η Νάτασα, η Ζόριτσα, η Σουζάνα, ο Γκόραν, η Σάντρα, η Γιοβάνα και ο Άλεν. Δεκαεννιά ψυχούλες στην ηλικία των εφτά, οχτώ και εννιά χρόνων, ταλαιπωρημένα, φοβισμένα, θυμωμένα, καχύποπτα με τον μελλοντικό «παραλήπτη τους»-οικογένεια, χωρίς να γνωρίζονται όλα μεταξύ τους, χωρίς να γνωρίζουν τη γλώσσα μας, ούτε και εμείς τη δική τους έφθασαν στην πόλη μας στις 15 Δεκεμβρίου του 1995. Προσπαθούσαν, λοιπόν, στην αρχή, να βρουν διέξοδο στα αδιέξοδά τους, στα ατελείωτα τηλεφωνήματα με τους δικούς τους, στα πείσματα, στα φιλιώματα, στο παιχνίδι, στο φαγητό, στο κλάμα ή στη θυμωμένη νοηματική γλώσσα.
Σιγά-σιγά καταλάγιαζε ο θυμός και ο φόβος τους, σχετικά με αυτά που είδαν και έζησαν, άρχισαν να προσαρμόζονται στο κλίμα του 3ου Δημοτικού σχολείου, όπου φιλοξενήθηκαν, για να παρακολουθούν τα μαθήματά τους, καθώς και τη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας. Στην προσαρμογή τους βέβαια, συντέλεσε τα μέγιστα και η πολύπλευρη βοήθεια του Θόδωρου του Καραβασίλη, ως διερμηνέα και δασκάλου.
Και εμείς, ως οικογένειες, αντιμετωπίσαμε προβλήματα άλλες μεγαλύτερα, άλλες μικρότερα. Για μήνες ο Ντάρκο, το παιδί που είχα, με ψυχολογικά προβλήματα από τον πόλεμο, πεταγόταν στον ύπνο του φωνάζοντας και τρέμοντας ολόκληρο, γιατί έβλεπε εφιάλτες, ανάβοντας όλα τα φώτα του σπιτιού, χωρίς να μπορεί να συνειδητοποιήσει ότι εδώ ήταν ασφαλής. Και εγώ δυσκολεύτηκα να μπω στον κόσμο του, όταν βρήκα στο σακίδιό του πάνω από 30 μισοφαγωμένες σοκολάτες, επιμελώς τυλιγμένες. Στην ερώτησή μου γιατί δεν τις τρώει ολόκληρες , έμεινα άναυδη με την απάντησή του «Για να έχω να τρώω, όταν θα γυρίσω στη Σερβία». Τόση ανασφάλεια.
Μέσα σε λίγο καιρό, με λιγότερες δυσκολίες, «ενσωματώθηκαν» στις οικογένειές μας, έπαιζαν με τα παιδιά μας, έκαναν φίλους παιδιά της γειτονιάς και κάποια έγραφαν και μιλούσαν ελληνικά! Αυτά τα παιδιά, παρέλασαν στις Γιορτές Εξόδου το 1996, πήγαν εκδρομές, κοντινές και μακρινές, έπαιξαν ξέγνοιαστα. Σε αυτή την όμορφη προσπάθεια, από κάθε άποψη, συμμετείχαν οικονομικά και κάποιοι απλοί άνθρωποι της πόλης μας, ανώνυμοι, καθώς και ελάχιστοι φορείς της. Τα παιδιά έφυγαν τέλος Ιουνίου του 1996, μέσα σε ένα κλίμα συγκίνησης, αγωνίας για το τί θα αντιμετωπίσουν στην πατρίδα τους και ελπίδας ότι θα τα ξαναδούμε.
Τα χρόνια κύλισαν, κάποια από τα παιδιά, ήρθαν, ξανάρθαν, θα ξανάρθουν. Μεγάλωσαν πια, πήραν το δρόμο τους, σπούδασαν, δουλεύουν, έκαναν οικογένειες, για όσα γνωρίζω. Η τεχνολογία σήμερα μας δίνει τη δυνατότητα να τα βλέπουμε, να τα ακούμε συχνά και να καμαρώνουμε για την πρόοδό τους. Κι αυτά με τη σειρά τους κρατούν μιαν ανείπωτη ευγνωμοσύνη και μια γλυκιά ανάμνηση απ’ όλους μας.
Όλα αυτά τα γράφω, ακούγοντας, διαβάζοντας και συγκρίνοντας, ενώ μαίνεται ο πόλεμος στην Ουκρανία, για τις «εκδηλώσεις ειρήνης» από τους ακμάζοντες, ουδέτερους καλλιτέχνες, καθώς και τις αλλοπρόσαλλες κομματικές φωνές, ευτυχώς λίγες, σχετικά με τα αίτια της εισβολής. Η Ελλάδα ανέκαθεν ήταν με τον αδύναμο, τον πάσχοντα. Ποιος δε θυμάται τις πορείες που έχουν γίνει στην Ελλάδα, για όλα τα αιμάσσοντα και οιμώζοντα κράτη και κρατίδια από στυγνούς τυράννους ή δικτατορίσκους; Όμως, για τη διάλυση της Ουκρανίας, ποιος θα εξηγήσει στα εκατομμύρια παιδιά και στις μανάδες αυτής της χώρας που φορτώνονται τα μωρά τους και γίνονται πρόσφυγες, στους ανήμπορους να μετακινηθούν, στους νέους που πολεμούν, σ’ αυτούς που τα όνειρά τους έγιναν άμορφη μάζα από λαμαρίνα και άλλα υλικά και τέλος σ’ αυτούς που σκοτώθηκαν, ποιος θα απαντήσει στο Γιατί; Γιατί; Γιατί;
Αφενός, ποιος θα τους εξηγήσει, ότι Ορθόδοξη χώρα επιτίθεται με κάθε μέσο που διαθέτει η σύγχρονη πολεμική μηχανή σε ομοδόξους; Βέβαια, ο Πατριάρχης της Ρωσίας φρόντισε πρώτος, πριν από τον Πούτιν, να κηρύξει τον πόλεμο εναντίον της Εκκλησίας της Ουκρανίας και επιπλέον ευλόγησε το στρατό της εισβολής. Ο απόψεις του για τον πόλεμο ταυτίζονται απόλυτα με αυτές της πολιτικής εξουσίας. Δε σταμάτησε όμως εκεί, υποσκάπτει το κύρος του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, ιδρύοντας Ρωσική Εξαρχία στην Αφρική, το ίδιο δε προσπαθεί και στην Εκκλησία της Κορέας. Και όλα αυτά, επειδή ο κ. Βαρθολομαίος αναγνώρισε το αυτοκέφαλο της Ουκρανικής Εκκλησίας. Σε ποιο ορθόδοξο εκκλησιαστικό φρόνημα αναφερόμαστε; Του Κυρίλλου ή του Πούτιν; Σε τί διαφέρει από το Καθολικό φρόνημα των Σταυροφόρων που κατέλαβαν και λεηλάτησαν την Κωνσταντινούπολη το 1204 και της Ιεράς Εξέτασης; Φυσικά και η Ορθοδοξία δε χρειάζεται υπεράσπιση, γιατί έχει στο «τιμόνι της» έναν σοφό και νηφάλιο Οικουμενικό Πατριάρχη, ο οποίος μπορεί και οδηγεί το «καράβι» της ορθόπλωρο.
Αφετέρου στη χώρα μας, κατά παράδοξο τρόπο, σε σχέση με άλλα Ευρωπαϊκά κράτη, υπάρχει ένα μεγάλο ποσοστό υποστηρικτών του Πούτιν. Κατ’ αυτούς, ο Ζελένσκι είναι «εθνικιστής», ενώ ο Πούτιν «δημοκράτης». Αλήθεια, πόση δημοκρατία κρύβεται στα τεθωρακισμένα, στις βόμβες, στους τελευταίου τύπου πυραύλους, στην καταστροφή και στη γενοκτονία; Ας θυμηθούμε και σε τί βοήθησε την Ελλάδα ο μιλιταριστής Πούτιν τα τελευταία χρόνια: Στο θέμα της Αγια-Σοφιάς που έγινε τζαμί από τον κακογείτονα-Ερντογάν ο οποίος και αδιαλείπτως μας φοβερίζει; στην οικονομική κρίση του 2010 προτείνοντάς μας αγορά όπλων; για να μην αναφερθώ στη «βοήθεια» που μας παρείχε το 2015. «δεν είναι εύκολες οι θύρες εάν η χρεία τες κουρταλεί»( Διον.Σολωμός). Επιπλέον, οι κάθε είδους «επιτήδειοι» της ρωσικής προπαγάνδας στην Ελλάδα, απευθυνόμενοι σε ένα κοινό που αρέσκεται στη συνωμοσιολογία, φροντίζουν να διακινούν στο διαδίκτυο «προφητείες», λόγους γεροντάδων, όχι απαραίτητα φωτισμένων, με σκοπό τη διάχυση της άποψης ότι η βοήθεια για όλα τα προβλήματα, τους καημούς και μεγαλοϊδεατισμούς «ήξει» από το «ξανθό γένος».
Δημοσιεύτηκε πριν από μέρες μια έρευνα (Καθημερινή 13/3/2022),σύμφωνα με την οποία παιδιά του δημοτικού στις ΗΠΑ, λόγω του κλεισίματος των σχολείων κατά τη διάρκεια της πανδημίας, «έχουν απολέσει σημαντικά ορόσημα της ανάπτυξης της αναγνωστικής τους δεξιότητας και αν δεν καταφέρουν να τα αναπτύξουν ως το τέλος του δημοτικού σχολείου, οι κίνδυνοι για το μέλλον είναι τεράστιοι». Μπορεί να φανταστεί κάποιος αντίστοιχα τα παιδιά του δημοτικού της Μαριούπολης, της Χερσώνας, του Τσερνιχίβ, της Οδησσού και του Κιέβου και άλλων πόλεων, παγιδευμένα μέσα στα αποκαΐδια , μέσα στο φόβο, στην ανασφάλεια, στον κίνδυνο, στη μελλούμενη φτώχεια, στην εκμετάλλευση, στα ψυχολογικά προβλήματα, στην ορφάνια και στην προσφυγιά, πόσα σημαντικά ορόσημα της ανάπτυξης της αναγνωστικής τους δεξιότητας θα χάσουν και πόσο το μέλλον τους θα είναι ανασφαλές, με ένα γείτονα που τους απειλεί ακόμη και με πυρηνικά όπλα! Ο κακός ο χρόνος περνάει, έλεγαν οι παλιότεροι, ο κακός ο γείτονας όχι, και εμείς οι Έλληνες το γνωρίζουμε.
Είναι αναμφίλεκτο επομένως, ότι οι πόλεμοι αφήνουν τα συντρίμμια τους στις νέες γενιές και κάποιοι εδώ κρίνουν τους ιμπεριαλιστικούς πολέμους με διαφορετικά κριτήρια. Ενώ το 1999 που το ΝΑΤΟ σκόρπιζε τον όλεθρο το καταδικάζαμε ασυζητητί όλοι οι πολίτες, οι καλλιτέχνες, οι πνευματικοί άνθρωποι, τώρα ο Πούτιν, ο «δημοκράτης», ο «ορθόδοξος», ο «απελευθερωτής», αυτός που θα πραγματοποιήσει κάθε φαντασίωση ανορθοδόξου μυαλού, μένει στο απυρόβλητο από μια μεγάλη μερίδα πολιτών. Ίσως, είναι διαφορετικές οι βόμβες του ΝΑΤΟ από τις βόμβες της Ρωσίας. Εκτός και αν πρέπει να «ισοφαρίσουν» οι «απελευθερώσεις» των δύο αντιμαχόμενων πλευρών.
Οφείλω να σας διαβεβαιώσω ως μάνα και ως καθηγήτρια, ότι τα τραύματα του πολέμου και της κάθε είδους απώλειας δεν επουλώνονται εύκολα. Ίσως και ποτέ και τα σέρνουμε με τον οποιοδήποτε τρόπο σε όλη μας τη ζωή και καμιά φορά «κακοφορμίζουν» και αφήνουν ένα μόνιμο κενό ή μία μόνιμη ψυχική «αναπηρία».
Με βάση το ποίημα «Απόφαση» του Μανώλη Αναγνωστάκη,
«Είστε υπέρ ή κατά;
Έστω απαντήστε μ’ ένα ναι ή μ’ ένα όχι».
Γιατί τα παιδιά της μαρτυρικής Μαριούπολης τώρα αιμορραγούν και λιμοκτονούν.
