Επικράτησε στη Χριστιανική θεία Λατρεία, ως εξελληνισμένος ύμνος αυτού του Εβραϊκού ομοίου «Χαλελουγιάχ», (הַלְּלוּיָה), με τη δοξολογική έννοια «Αινείτε τον Γιαχ», το λεγόμενο Γιαχβέ. Ακόμα και επί το Χριστιανικό πέρασε ως «Αινείτε τον Κύριο». Ο ύμνος «Αλληλούια», δεν αναφέρεται στα Ευαγγέλια και τις Επιστολές των Αποστόλων, προφανώς για να αποδίδεται ανθρώπινα η δοξολογία, χωρίς αποκαλυπτική απαίτηση του Θεού. Εν τούτοις παρελήφθη και τοποθετήθηκε στην Εκκλησιαστική μας υμνολογία, από την Παλαιά Διαθήκη και ιδιαιτέρως από τους Ψαλμούς του Δαυΐδ. Αναφέρεται μόνο τέσσαρες (4) φορές στη θεία Αποκάλυψη του Ευαγγελιστού Ιωάννου.
Είναι ένα απομεινάρι που υιοθέτησε η πρωτοχριστιανική Εκκλησία από την Ιουδαϊκή Συναγωγή, αλλά για περιορισμένη χρήση. Πέρασε στη μετάφραση της Παλαιάς Διαθήκης των εβδομήκοντα (Ο΄) και για λόγους ιστορικούς στην όλη Χριστιανική θεία Λατρεία. Ως δοξολογικός ύμνος το «Αλληλούια», ψάλλεται στο τέλος κάποιων προσευχητικών αναφορών προς τον Τριαδικό Θεό μας, ως επισφράγιση και επιβεβαίωση της δόξας Του. Τούτο δε, για να δοθεί και ιδιαίτερη έμφαση στην αναφορά της Προσευχής μας.
Πλέον τούτων, με την καθιέρωση της πατρώας Βυζαντινής Μουσικής, πολλαπλασιάστηκε κατά κόρον η χρήση του για λόγους μουσικών συνόλων. Μάλιστα δε, δημιουργήθηκαν και μεγάλες συνθέσεις «Αλληλουϊαρίων» στους οκτώ ήχους της Μουσικής αυτής από εξαίρετους Βυζαντινούς Μελουργούς. Αυτοί, προσέδωσαν και πολλά Λαογραφικά στοιχεία στο «Αλληλούια». Ως παράδειγμα: Προκειμένου να εκφραστεί κάποιος λόγος σε συντομία, λέγεται συνήθως τότε: «Κοντός ψαλμός, αλληλούια». Ακόμα και για να εκφραστεί κάτι το ακατανόητο, λέγεται ότι: «αυτός λέει, αλληλούια», κ. ά.
Σημειώνεται επιπλέον, ότι το «Αλληλούια», ως δοξολογικός τιμητικός ύμνος, περιλαμβάνει και συνδέεται με τον «Αίνο», ως παλαιά ποιητική λέξη. Τότε, ως σημαντικός λόγος αυτός, ενέχει και την έννοια της επιβεβαίωσης και της επιδοκιμασίας προς αυτόν που αναφέρεται. Παρίσταται ακόμα και με την έννοια του εγκωμιαστικού λόγου. Δηλαδή, της διδακτικής διήγησης, του επαινετικού λόγου και της εξύμνησης.
Υπενθυμίζεται ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία μας συνέδεσε το «Αλληλούια», όπως με τις τελευταίες ευχές της δια του ψαλλόμενου «Κοινωνικού» στη θ. Λειτουργία. Εκεί, η Δοξολογία και Αίνος σφραγίζονται με το «Αλληλούια», που ψάλλεται μάλιστα και τρεις φορές τιμητικά προς τον Τριαδικό Θεό μας.
Το «Κοινωνικό» των Αναστάσιμων Ακολουθιών των Κυριακών, που ψάλλεται ευκρινώς και μελωδικά, έχει ως ακολούθως:
«Αινείτε τον Κύριον εκ των ουρανών,
αινείτε αυτόν εν τοις υψίστοις»
«Αλληλούια», «Αλληλούια», «Αλληλούια».
Ιερά Πόλις Μεσολογγίου Πρωτοχρονιά 2020
Νικόλαος Σπ. Βούλγαρης
Καθηγητής Θεολογίας
