Τον παλιό εκείνο τον καιρό θεωρούσαν πως είναι πολύ φυσιολογικό να δέρνει ο άντρας τη γυναίκα του. Το αποδέχονταν όλοι, και οι γυναίκες. Θυμάμαι ολοκάθαρα που μια γειτόνισσα, νέα γυναίκα, είχε φύγει από το σπίτι της απόγευμα να πάει επίσκεψη σε μια φίλη της. Νύχτωσε, γύρισε ο άντρας της από τα χωράφια στο σπίτι και δε βρήκε ούτε εκείνη, ούτε «φαΐ». Λίγο πιο κάτω, στις καρέκλες, η μάνα της κι άλλες γυναίκες πλέκανε και κουτσομπολεύανε. «Κανονικά» είπε η μάνα στις άλλες, «πρέπει, μόλις έρθει η προκομένη η κόρη μου, να τη βάλει ο άντρας της κάτω και να την τσακίσει στο ξύλο. Να, να, να, να δεις θα ξαναργήσει; Τι δηλαδή το κάναμε εδώ πέρα;»

Θυμάμαι ακόμα πολύ καλά ένα τραγούδι, βαρύ ρεμπέτικο, που έπαιζε στην ταβέρνα του Νταούση, στο γραμμόφωνο με το χωνί. Ήταν πολύ δημοφιλές και οι θαμώνες το χόρευαν συνέχεια. Το τραγουδούσε ένας άντρας με βαριά φωνή, που υποτίθεται πως έψαχνε να βρει γαμπρό για να παντρέψει την κόρη του ή την αδερφή του. Μου έκανε μεγάλη εντύπωση το ρεφραίν, που στο τελευταίο δίστιχο έλεγε:

Δε μ’ αρέσουν οι ντεντήδες οι μοντέρνοι

Θέλω άντρα ν’ αγαπάει και να δέρνει

Λεβεντιά και μαγκιά. Και δεν ήταν ο ξυλοδαρμός ντροπή για κανένα. Άλλη μια κακομοίρα γυναίκα πάλι, είχε πάει στο μπακάλικο να ψωνίσει παραμορφωμένη, με το κάτω χείλος ανοιγμένο και πρησμένο. Και το αριστερό της χέρι δεν μπορούσε να το σηκώσει. Και δεν έλεγε να το βάλει κάτω:

«Γιατί, από το γκόμενό μου έφαγα ξύλο; Από τον άντρα μου έφαγα ξύλο.»

Αμ, πώς! Η επιβολή και η βιαιοπραγία του άντρα στη γυναίκα του ήταν κάτι το δεδομένο και ανεκτό. Αλλά και στις αδερφές του, τις ανύπαντρες, βέβαια, και στη μάνα του μερικές φορές. Αυτό ωστόσο, σε πολύ περιορισμένη κλίμακα.

Και η ζωή τους περνούσε έτσι, στη μιζέρια και την καταπίεση χωρίς να ελπίζουν ότι μπορεί να γίνει κάτι να αλλάξει την κατάσταση. Πώς άλλωστε;

Να σκεφθείτε ότι σε πολλές περιπτώσεις ο άντρας έβριζε τη γυναίκα του γιατί γεννούσε κορίτσια. «Όλο κορίτσια θα γεννάς εσύ;» Και η λεχώνα, απ’ την πλευρά της: «Παναγιά μου, πάλι κορίτσι βγήκε; Και πώς θα το πάρει ο άντρας μου; Θα θυμώσει!

Εδώ χρειάζεται μια διευκρίνιση: Αυτά τα περιστατικά συνέβαιναν στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα. Όχι στην εποχή των αρχανθρώπων.

Μιζέρια και καταπίεση: Μια δυστυχισμένη γυναίκα, από τη γειτονιά του Αι-Δημήτρη, πήγε τρέχοντας ένα απόγευμα στο σπίτι του αδερφού της, ματωμένη και με τα ρούχα σκισμενα.

- Σώσε με, αδερφέ μου, κάθε μέρα με κοπανάει. Πάρε με από 'κει.

- Αδερφούλα μου, έχεις δίκιο. Αλλά εγώ είμαι πολύ φτωχός κι έχω 5 παιδιά. Δεν μπορώ να σε ταΐζω. Μείνε απόψε εδώ κι αύριο να γυρίσεις στο σπίτι σου.

Υπήρξε όμως και μια περίπτωση -μία τουλάχιστον ξέρω εγώ- που τα πράγματα πήραν διαφορετική τροπή. Ένεκα και χάριν της μεγάλης προίκας.

Σ’ ένα συμπαθητικό σπιτάκι, στη γειτονιά μου, έμενε ένα νιόπαντρο ζευγάρι. Αυτός, Αιτωλικιώτης, πολύ όμορφος, να λέμε την αλήθεια, αυτή από τα γύρω χωριά, Νιοχώρι, Μάστρου, Κατοχή. Νοστιμούλα ήτανε κι αυτή. Ο γάμος είχε γίνει με προξενιό και η νύφη είχε πάρει μεγάλη προίκα. Ο κόσμος είχε χαζέψει, στη γειτονιά το συζητούσαν για ένα μήνα.

«Καλά, αυτοί οι άνθρωποι από το φεγγάρι ήρθαν; Δε ρώτησαν να μάθουν για το ποιόν του γαμπρού; Σ’αυτόν τον τεμπέλη, το χαρτοπαίχτη δώσανε το κορίτσι τους;»

Αυτός, λοιπον, ο μορφονιός, ο τεμπέλης, χαρτόπαιζε κάθε βράδυ, έμενε στον άσσο, γύριζε σπίτι του, έβριζε τη γυναίκα του, έδερνε τη γυναίκα του και την άφηνε νηστικιά. Είχε βάλει κλειδιά στα ντουλάπια και τα κουβαλούσε στην τσέπη του. Περισσότερο για να την εξευτελίσει. Η καημένη δεν έβρισκε ούτε ψωμί, ούτε τυρί.

- Οι δικοί σου το ξέρουν; Τη ρώτησε μια φορά κάποια γειτόνισσα.

- Δεν τους το λέω, γιατί ντρέπομαι. Αλλά, στο βάθος, ο άντρας μου μ’ αγαπάει!

Βρέθηκε, ωστόσο, μια δυνατή ψυχή, μια θαρραλέα γυναίκα, που δε φοβήθηκε το μπλέξιμο. Ήταν γυναίκα του Κατηχητικού και το θεώρησε καθήκον της να παρέμβει. Κυριακή πρωί, πήγε στο χωριό κι ανέφερε στο σπίτι της κοπέλας τα σχετικά.

Κυριακή απόγευμα, με το λεωφορείο των 5.00, καταφθάνει η πεθερά με τους τρεις γιους της.

- Εσύ είσαι ο μάγκας ο βαρύς που δέρνει την αδερφή μας και την αφήνει νηστικιά; Να, για να μάθεις.

Τονε τουλουμιάσανε το γαμπρό. (Κι αυτό το χάρηκε όλος ο κόσμος).

Εν τω μεταξύ η πεθερά δίπλωνε παπλώματα και κιλίμια για να τα πάρει μαζί της.

- Παίρνουμε την αδερφή μας, παίρνουμε τα προικιά της κι εσύ τώρα θα μας δώσεις πίσω όλη της την προίκα.

- Μα...

- Σκασμός! Τώρα αμέσως θα μας επιστρέψεις την προίκα της. (Εν γνώσει τους, βέβαια, ότι κάτι τέτοιο δεν μπορούσε να συμβεί εκείνη τη στιγμή, αμέσως).

Η κοπέλα έκλαιγε. Συν τω χρόνω προστέθηκαν και μερικά άλλα πρόσωπα στην κουβέντα. Ήρθε κι ο παπάς της ενορίας.Προσπάθησε να συμβιβάσει τα πράγματα. Ο γαμπρός έδωσε υποσχέσεις. Πήρε διορία χάριτος. Για το γάμο ή για την προίκα; Ίσως και για τα δυο.

Πριν ακόμα σκοτεινιάσει, το σόϊ της νύφης έφυγε για το χωριό. Με απειλές:

- Άκουσε να δεις, ό,τι κάνεις από δω και πέρα θα το μαθαίνουμε αμέσως, είπε ο Ντίνος, ο μικρότερος αδερφός. Και μη σου περάσει ποτέ από το μυαλό να ξανασηκώσεις χέρι πάνω στην αδερφή μας. Ούτε να την ξαναφήσεις νηστικιά. Θα 'ρθούμε και θα σε... (δε γράφεται).

Η βία κατά των γυναικών. Πώς αντιμετωπίζεται; Είναι άλλο πράγμα να τρέχεις για βοήθεια στον αδερφό σου και να σου λέει «είμαι φτωχός, δεν μπορώ να σε βοηθήσω» κι άλλο να έχεις πίσω σου μια δυνατή οικογένεια και μια μεγάλη προίκα.

Βέβαια, τώρα τα πράγματα έχουν αλλάξει, οι γυναίκες έχουν μισθό, λεφτά δικά τους, αψηφούν τις προκαταλήψεις. Όλες; Οι ερευνητές, και οι γείτονες, μιλάνε ακόμα για βογκητά βίας πίσω από τις κλειστές πόρτες. Ή και τα ανοιχτά παράθυρα...

Παρ' όλα αυτά, ελπίζουμε να τελειώσει κι αυτό. Σύντομα ή Κάποτε!

Μπορείτε να προμηθευτείτε την εφημερίδα στα περίπτερα του νομού