Παράδοση και Λατρεία. Το ενδιαφέρον της Εκκλησίας μας, από της αρχεγόνου εποχής, απέβλεπε στην υποβοήθηση των πιστών της για την πνευματική τους κατάρτιση, με τελικό προορισμό την τελειοποίησή τους. Ιδιαιτέρως, με την επικράτηση και τον θρίαμβο της Εκκλησίας του Χριστού, επί Αυτοκράτορος του αγίου Κωνσταντίνου, αποδόθηκαν και βαθύτεροι συμβολισμοί στα τελούμενα και δρώμενα κατά τις Λατρευτικές συνάξεις των πιστών. Δεν άφησε τίποτα ανερμήνευτο η Εκκλησία. Ήθελε να είναι οι πιστοί πλήρως ενημερωμένοι. Μεταξύ των πολλών συμβολισμών, ιδιαίτερο ενδιαφέρον επέδειξε στη συμβολική αξιοποίηση του φωτός. Ήταν και είναι για τους πιστούς η αναζήτηση του φωτός, με το συμβολισμό που του έδωσε ο Κύριος Ιησούς, ένα σημαντικό δίδαγμα. Με τον αποκαλυπτικό λόγο Του μας δίδαξε, όπως χαρακτήρισε ο Ίδιος το όνομά Του. Είπε: «Εγώ ειμί το φως του κόσμου», καθόσον, με την παρουσία και τη διδασκαλία Του, διέλυσε τα σκοτάδια της αγνωσίας και της αμαρτίας. Με βάση τη δική Του φωτεινή παρουσία και διδασκαλία, ζητεί να είμαστε και εμείς το ίδιο φωτεινοί.
Παραγγέλλει κατηγορηματικά:
«περιπατείτε έως το Φως έχετε, ίνα μη σκοτία υμάς καταλάβη», Ιωάν. ιβ΄35. Δηλαδή: Να πορευόμαστε σύμφωνα με τη φωτεινή προσωπικότητα του Χριστού, για να μη ξαναπέσουμε στο σκοτάδι της αμαρτίας.
Όσον αφορά την ευλογημένη συνήθεια των πιστών να ανάβουν κεριά κατά την είσοδό τους στον ιερό Ναό, και το άναμμά τους αλλά και αυτά τα ίδια, έχουν διάφορους συμβολισμούς. Χωρίζονται όμως, σε παραδοσιακούς – ιστορικούς, αλλά και σε διδακτικούς – πνευματικούς συμβολισμούς. Το γεγονός τούτο προέρχεται και σχετίζεται με την αρχέγονη παράδοση της Εκκλησίας. Πρόκειται, επομένως, για παλαιά συνήθεια που τηρείται με μεγάλη ευλάβεια. Σημειώνουμε, μάλιστα, ότι το άναμμα του κεριού πρέπει να συνοδεύεται και με ανάλογη σύντομη Προσευχή. Αυτή η Προσευχή οφείλει να περιλαμβάνει τα τρία απαραίτητα είδη.
Αυτά είναι:
Δοξολογικές αναφορές στο όνομα του Τριαδικού Θεού.
Ζητούμενα αιτήματα, για βιοτικά και πνευματικά ενδιαφέροντα.
Προστατευτικά, για να μας θωρακίζουν από προσβολές του πονηρού.
Οι συμβολισμοί. Προκειμένου να μιλήσουμε για τους συμβολισμούς που σχετίζονται με τα κεριά και το άναμμά τους κατά τη Λατρεία, οφείλουμε να τους αναζητήσουμε στους Πατέρες της Εκκλησίας. Αυτοί υπήρξαν και υπάρχουν ως θεματοφύλακες της Παράδοσης και της πνευματικότητας των πιστών. Δια των Πατέρων εξασφαλίζεται η γνησιότητα της ενιαίας λατρευτικής διαδικασίας. Προς τούτο επιλέξαμε δύο αναγνωρισμένους, ως μέντορες της ορθότητας των διδασκαλιών τους, που μίλησαν σωστά για την περίπτωση.
- Πρόκειται για τον άγιο Συμεών τον Αρχιεπίσκοπο Θεσσαλονίκης, του 15ου αιώνος. Παρουσιάζει έξη παραδοσιακούς διδακτικούς συμβολισμούς.
- Τον άγιο Νικόδημο τον Αγιορείτη, δόκιμο συγγραφέα του 18ου αιώνος. Παρουσιάζει και αυτός έξη πνευματικούς διδακτικούς συμβολισμούς.
Ιδού οι διατύπωση των συμβολισμών:
Πρώτα, ο άγιος Συμεών. Αναφέρει ότι τα κεριά πρέπει να προέρχονται από καθαρό κερί, δηλαδή το Μελισσοκέρι, για να εκπληρώνονται οι συμβολισμοί τους.
Αυτά τα κεριά συμβολίζουν:
α. Την καθαρότητα της ψυχής του πιστού που το ανάβει. Υποσχόμαστε τη διατήρηση της καθαρότητας της ψυχής μας, κατά την παράδοση της Εκκλησίας.
β. Το εύπλαστο της ψυχής μας. Υποσχόμαστε ότι θα πλάσουμε αυτήν σύμφωνα με τις Ευαγγελικές παραδόσεις του Κυρίου.
γ. Την ευωδία της θείας Χάριτος. Υποσχόμαστε ότι πρέπει αδιάκοπα να εκπέμπει η ψυχή μας τη γλυκιά μυρωδιά που διαθέτει το κερί.
δ. Την Θέωση όπου πρέπει να οδηγηθούμε βαθμηδόν, καιόμενοι από Θείο έρωτα, όπως το γνήσιο κερί καιόμενο ανακατεύεται με φωτιά που τροφοδοτεί.
ε. Το Φως του Χριστού, σύμφωνα με την παραγγελία του Ίδιου «έως το φως έχετε, πιστεύεται εις το φως, ίνα υιοί φωτός γένησθε», Ιωάν. ιβ΄36.
στ. Την αγάπη και την ειρήνη. Δύο βασικές αρετές της καθαρής ολοκλήρωσης της προσωπικότητας του πιστού. Γίνεται φωτεινός οδοδείκτης, όπως το κερί.
Ο άγιος Συμεών, συμβουλεύει επιπλέον:
«Εάν ζητάς ωφέλεια, επιμελήσου τη συνείδησή σου,
κάνε όσα σου λέει και θα εύρεις την ωφέλεια».
Συνέχεια, Ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης. Παραθέτει άλλους έξι πνευματικούς συμβολισμούς και λόγους για τους οποίους ανάβουμε το κερί.
α. Για να δοξάζουμε τον Τριαδικό Θεό μας, που είναι το Φως του κόσμου. Η παρουσία του Θεού δημιούργησε τον κόσμο μέσα στο χάος και το σκοτάδι.
β. Για να διαλύουμε τα σκοτάδια της νύχτας εξ αιτίας της αμαρτίας, καθώς και να αποβάλουμε το φόβο δια της μετανοίας.
γ. Για να δείχνουμε την εσωτερική χαρά της ψυχής μας. Αυτή προέρχεται από την αισθητή παρουσία του Χριστού, που είναι «το φως του κόσμου».
δ. Για να αποδίδουμε τιμή στους αγίους και Μάρτυρες της πίστεως. Να τιμούμε τους Χριστιανούς των πρώτων αιώνων. Άναβαν κεριά στους τάφους τους.
ε. Για να συμβολίζονται τα τελούμενα καλά έργα. Δίδαξε ο Χριστός: «Ούτω λαμψάτω το φως υμών έμπροσθεν των ανθρώπων», Ματθ. ε΄16.
στ. Για παράκληση να συγχωρηθούν οι αμαρτίες μας, καθώς και εκείνων που για λογαριασμό τους ανάβουμε τα κεριά.
Μια τελευταία προτροπή της Εκκλησίας μας:
Να μην ξεχνάμε τη χρεωστική ολιγόλεπτη Προσευχή μας την ώρα
που με σεβασμό, αυτοσυγκέντρωση και ευλάβεια ανάβουμε το κάθε κερί μας.
Ο καλός Θεός μας, ακούει με αγάπη.
Ιερά Πόλις Μεσολογγίου Ιούνιος 2019
Νικόλαος Σπ. Βούλγαρης
Καθηγητής Θεολογίας
