aixmi-news.gr
«Κοινωνικότης του ανθρώπου και τελολογία των πράξεων αυτού»

«Κοινωνικότης του ανθρώπου και τελολογία των πράξεων αυτού»

Διαβάστηκε 2909 φορές
28/01/2024 - 09:00

Ημερομηνία πρώτης δημοσίευσης: 25/01/2024

Του Χρίστου Θ. Παπαδημητρίου,

επίτιμου δικηγόρου Μεσολογγίου

 

Η κοινωνικότης του ανθρώπου και η τελολογία των πράξεών του, ήτοι η εν αυταίς περιεχομένη τάση προς πραγμάτωση σκοπών, αποτελούν λογικές βάσεις που ασκούν αποφασιστική επίδραση επί του προσδιορισμού του περιεχομένου και των ορίων των ιδιωτικών δικαιωμάτων. Από της εποχής που ο Αριστοτέλης διετύπωσε τον περίφημο ορισμό του ανθρώπου ως «ζώου πολιτικού», οι σχέσεις μεταξύ του ατόμου και της κοινωνίας έχουν μελετηθεί σε απέραντη βιβλιογραφία και αποτελούν αντικείμενο πολλών κοινωνικών επιστημών. Χωρίς να δυνάμεθα να εισέλθουμε στις λεπτομέρειες του προβλήματος τούτου, περιοριζόμεθα να διαπιστώσουμε ότι, κατά τα πορίσματα των νεωτέρων ερευνών, η όλη δραστηριότητα του ανθρώπου κυριαρχείται και προσδιορίζεται υπό του κοινωνικού αυτού περιβάλλοντος, το οποίο επιδρά σε μεγάλο βαθμό επί της διαμορφώσεως της προσωπικότητος και των φιλοδοξιών του. Συνεπεία τούτου, από νομικής και ηθικής απόψεως, το άτομο δεν μπορεί να επιδιώξει τα προσωπικά του συμφέροντα και την ατομική του ευτυχία παρά μόνον εν τω πλαισίω της κοινωνικής οργανώσεως και μόνον στο μέτρο που η επιδίωξη αυτή τελεί σε αρμονία προς την κοινωνική τάξη και το γενικό καλό (Bonum commune) ή τουλάχιστον μπορεί να γίνει ανεκτή παρ’ αυτών.

Το κοινό όμως αγαθό αποτελεί, κατά την επιτυχή έκφραση νεωτέρου συγγραφέως, «αγαθόν μη προσιτόν εις το άτομον, αγαθόν που δεν δύναται να ανευρεθεί παρά μόνον δια της συνεργασίας εις τους κόλπους μιας οργανωμένης κοινωνίας». (Pescatore, introduction a la science du Droit, 1930, No 300 σ. 425).

Από άλλης απόψεως, είναι βέβαιο ότι η ανθρώπινη δραστηριότητα τείνει πάντοτε προς κάποιο σκοπό, προς κάποιο τέλος. Κατά τους νεότερους φιλοσόφους και ψυχολόγους, κάθε άτομο από της στιγμής της γεννήσεώς του επιδιώκει την πραγματοποίηση ενός «σχεδιαγράμματος της ζωής» (Adler) ή «βασικού σχεδίου» (project tontamental Sartre).

H αυτή επιδίωξη σκοπών διέπει επίσης τη νομική δραστηριότητα του ανθρώπου.

Κατά την άσκηση των ιδιωτικών δικαιωμάτων, κατά την κατάρτιση των δικαιοπραξιών, κατά την σύναψη των συμβάσεων ο άνθρωπος επιδιώκει πάντοτε την πραγματοποίηση κάποιου σκοπού, ο οποίος κατά τις περιστάσεις δύναται να χαρακτηρισθεί ως εγωιστικός ή ως αλτρουιστικός, ως σύμφωνος ή αντίθετος προς την κοινωνική τάξη, προς τα συμφέροντα της ολότητας. Η παρατήρηση αυτή έχει θεμελιώδη σημασία, διότι αποτελεί τη βάση επί της οποίας στηρίζεται η σύγχρονος θεωρία της καταχρήσεως των δικαιωμάτων ή της αντικανονικής ασκήσεως αυτών, γεγονός που πλειστάκις έχει παρατηρηθεί το τελευταίο καιρό σε πολλές εκφάνσεις του δημόσιου και ιδιωτικού πεδίου.

Με τις παραπάνω παρατηρήσεις επισκοπούνται οι φιλοσοφικές βάσεις της εννοίας του ιδιωτικού δικαιώματος, οι οποίες συνάγονται εκ του πνεύματος του θετικού δικαίου και εκ των συγχρόνων ηθικών αντιλήψεων.

Μένει ήδη να εξετάσουμε τα κοινωνικοψυχολογικά και ιστορικά αίτια της διαδόσεως και επιτυχίας της εννοίας του ιδιωτικού δικαιώματος κατά την σύγχρονο εποχή, τα οποία (αίτια) ηυνόησαν την άνθηση των ιδιωτικών δικαιωμάτων, και είχαν ως συνέπεια τον πολλαπλασιασμό και την διεύρυνση των εν αυτοίς περιεχομένων εξουσιών, τις οποίες πολλοί επικαλούνται καταχρηστικώς για την ικανοποίηση δικαιωματικών επιδιώξεών τους.

Κλασσική περίπτωση το δικαιωματικό αίτημα των ομοφύλων για νομιμοποίηση του μεταξύ τους γάμου, της τεκνοθεσίας και της παρένθετης μητέρας που συγκλονίζει την Ελληνική κοινωνία.

Επ’ αυτού, στο επόμενο άρθρο μας.

ακολουθήστε το aixmi-news.gr στο Facebook για να μαθαίνετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις 

26/01/2024 - 14:03 Εκτύπωση