Μάλιστα εμφατική ήταν η δήλωση του Ερντογάν στην επιστροφή προς τους Τούρκους δημοσιογράφους ότι «..ας σταματήσουμε ποια τις αερομαχίες στο Αιγαίο». Αυτές βέβαια που ο ίδιος προκαλεί, με μεγάλο κόστος και για τις δύο πλευρές και με υψηλό ρίσκο για ένα «θερμό επεισόδιο» .
Ωστόσο, πέραν των καλών προθέσεων και δηλώσεων, υπάρχουν αυτονόητα ερωτήματα από αυτή τη συνάντηση, που εστιάζουν στην ουσία της « Διακήρυξης των Αθηνών», την αποκρυπτογράφηση των οποίων επιχειρούμε στη συνέχεια .
Ποια είναι η αξία της «Διακήρυξης των Αθηνών»; Η υπόψη διακήρυξη «φιλίας και καλής γειτονίας» δεν αποτελεί διεθνή συμφωνία, δεν δεσμεύει τις δύο πλευρές , δεν έχει νομική ισχύ και δεν θίγονται οι εκατέρωθεν νομικές θέσεις. Έχει όμως σημαντική συμβολική αξία αφού σημειώνει ότι, Ελλάδα και Τουρκία θα πρέπει « …να επιλύουν οποιαδήποτε διαφορά μεταξύ τους με φιλικό τρόπο μέσω απευθείας διαβουλεύσεων ή με άλλα μέσα αμοιβαίας επιλογής σύμφωνα με το Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών», δηλαδή έμμεση αναφορά στη διεθνή δικαιοσύνη.
Τι δρομολογεί η «Διακήρυξη»; Η «Διακήρυξη των Αθηνών» διαμορφώνει τον «οδικό χάρτη» και τα κύρια σημεία του ελληνοτουρκικού διαλόγου στο άμεσο μέλλον, που συνίστανται : στα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης και ασφάλειας μεταξύ των δύο πλευρών, στα θέματα ήσσονος σημασίας και αμοιβαίου συμφέροντος (τουρισμός – ενέργεια- περιβάλλον) και τέλος στον πολιτικό διάλογο, το ποιο δύσκολο κομμάτι , αφού υπεισέρχεται στον πυρήνα των ελληνοτουρκικών σχέσεων ,όπου οι διαφορές μας έχουν μεγάλη απόσταση.
Μήπως μας δεσμεύει η «Διακήρυξη» στο νόμιμο δικαίωμά μας για αύξηση των χωρικών μας υδάτων; Όχι, διότι όπως προαναφέραμε δεν αποτελεί διεθνή συμφωνία, δεν δεσμεύει τις δύο πλευρές και ακόμη στο κείμενο αναφέρεται ότι «δεν θίγονται οι εκατέρωθεν νομικές θέσεις των δύο πλευρών».
Ποια είναι η ουσία της «Διακήρυξης»; Είναι σημαντικό ότι στο κείμενο δεν υπάρχει κάποια αναφορά που να αφήνει περιθώρια διπλής ερμηνείας , όπως συνέβη με το ανυπόγραφο κείμενο του κοινού «Ανακοινωθέντος της Μαδρίτης» του Ιουλίου του 1997 μεταξύ των δύο χωρών, το οποίο αναφέρεται, μεταξύ των άλλων, σε «Σεβασμό στα νόμιμα ζωτικά συμφέροντα και ενδιαφέροντα της κάθε χώρας στο Αιγαίο,..». Βέβαια αυτό το κείμενο η Αθήνα φρόντισε να το ξεχάσει γρήγορα , ενώ η Τούρκοι το επικαλούνται συνεχώς.
Ακόμη ποιο σημαντικό φαίνεται να είναι το σημείο της «Διακήρυξης των Αθηνών» σύμφωνα με το οποίο αναλαμβάνεται «… η αμοιβαία δέσμευση για αποχή από δηλώσεις ή ενέργειες που είναι αντίθετες προς το πνεύμα της». Με τη δέσμευση αυτή ελπίζεται ότι θα συνεχιστεί, άγνωστο για πόσο χρόνο, το μορατόριουμ στο Αιγαίο.
Ποιες είναι οι θέσεις των δύο χωρών; Κατά την διάρκεια των κοινών δηλώσεων ο Έλληνας πρωθυπουργός ανέφερε ότι το μοναδικό εκκρεμές θέμα μεταξύ των δύο πλευρών είναι ο καθορισμός υφαλοκρηπίδας και Α.Ο.Ζ. σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο, θέμα που καλύπτεται από τη Διεθνή Συνθήκη του Montego Bay του 1982 για το Δίκαιο των Θαλασσών.
Αντίθετα ο Τούρκος Πρόεδρος μίλησε για «πολλά αλληλένδετα θέματα, εκτός της υφαλοκρηπίδας, που απαιτούν συνολική συμφωνία», δηλαδή τις γνωστές θέσεις περί, γκρίζων ζωνών , εναέριου χώρου, αποστρατικοποίησης των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου. Για το Κυπριακό αναφέρθηκε στην «πραγματική κατάσταση που υπάρχει στο νησί» , δηλαδή την κατοχή και ύπαρξη δύο κρατών, αναγορεύοντας για άλλη μια φορά το ψευδοκράτος της Βόρειας Κύπρου ως κρατική οντότητα, την οποία και αναγνωρίζει μόνο η Τουρκία.
Μπορούμε να φτάσουμε γρήγορα στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης για τον ορισμό της υφαλοκρηπίδας/Α.Ο.Ζ. μεταξύ των δύο χωρών; Η απόσταση που χωρίζει τις δύο πλευρές είναι τεράστια , δεν μπορεί να καλυφτεί με ένα βήμα και μια τέτοια σύντομη εξέλιξη δεν μπορεί να υπάρχει ούτε στα όνειρα και των ποιο υπεραισιόδοξων για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις.
Όμως, εκτός από τα παραπάνω, υπάρχει ένα πολύ σοβαρό θεσμικό εμπόδιο για την προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης , το οποίο για να ξεπεραστεί θα πρέπει να διαφοροποιηθούν οι υφιστάμενες εθνικές θέσεις των δύο χωρών. Συγκεκριμένα:
- Η Τουρκία δεν έχει υπογράψει τη Διεθνή Συνθήκη του 1982 για το Δίκαιο των Θαλασσών και κατά συνέπεια δεν αναγνωρίζει την αρμοδιότητα του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης για τον ορισμό της υφαλοκρηπίδας/Α.Ο.Ζ.
- Η Ελλάδα δεν αναγνωρίζει την αρμοδιότητα κανενός δικαιοδοτικού οργάνου για ζητήματα εθνικής κυριαρχίας, τα οποία ήδη καλύπτονται με Διεθνείς Συμφωνίες ( Λωζάννης του 1923, Μοντραί του 1936, Ειρήνης των Παρισίων το 1947). Δηλαδή απλά η Ελλάδα δεν μπορεί να συζητήσει αν τα Δωδεκάνησα είναι Ελληνικά Νησιά!
Έτσι, εάν και όταν ο Ερντογάν αποδεχτεί την προσφυγή στη Χάγη και θέσει και τα «αλληλένδετα θέματα» είναι κατανοητό ότι η Ελλάδα θα αρνηθεί κάτι τέτοιο, χρεώνοντας έτσι τη χώρα μας για την αποτυχία της διευθέτησης μέσω του Διεθνούς Δικαστηρίου.
Γιατί έγινε η επίσκεψη Ερντογάν στην Αθήνα; Είναι δεδομένο ότι τα τελευταία χρόνια ενισχύθηκε και αναγνωρίζεται ο γεωπολιτικός και γεωστρατηγικός ρόλος της
Ελλάδας από τη Δύση και ιδιαίτερα από τις Η.Π.Α. Ακόμη η χώρα μας εμβάθυνε τη συνεργασία με τη Γαλλία, με αραβικές χώρες, υπέγραψε συμφωνίες θαλάσσιων ζωνών με Αίγυπτο και Ιταλία , ενώ ενίσχυσε σημαντικά την αμυντική της ικανότητα, κερδίζοντας το πλεονέκτημα στο Αιγαίο.
Έτσι ο Ερντογάν μετά από μια μακρά περίοδο έντασης με την χώρα μας, την απειλή « θα έρθουμε μια νύχτα ξαφνικά», κατανόησε ότι δεν μπορεί να αποσταθεροποιήσει την εθνική προσπάθεια και να κερδίσει κάτι εις βάρος της Ελλάδας.
Ακόμη γνωρίζει ότι η καλή σχέση με τη χώρα μας μπορεί να αποτελέσει «το διαβατήριο» για οικονομική βοήθεια από την Ε.Ε. και κυρίως την άρση του αμερικανικού εμπάργκο για ανταλλακτικά και τον εκσυγχρονισμό του στόλου των 165 αεροσκαφών F – 16, που αποτελούν την ραχοκοκαλιά της Τουρκικής Αεροπορίας.
Τι αναμένουμε από την Διακήρυξη ; Είναι γνωστό ότι έχουν περάσει 49 χρόνια από την έναρξη των «Διερευνητικών Συνομιλιών» μεταξύ των δύο χωρών με περισσότερες από 60 συναντήσεις χωρίς ουσιώδη αποτελέσματα. Ακόμη κανείς δεν μπορεί να είναι στο μυαλό του Ερντογάν και να έχει βεβαιότητα για την βιωσιμότητα της «Διακήρυξης» η οποία μπορεί να επηρεαστεί και από περιφερειακές εξελίξεις.
Επόμενο είναι λοιπόν να μην πιστεύουμε σε θαύματα και για το λόγο αυτό έχει αποφασιστεί να γίνονται προσεκτικά και ένα βήμα κάθε φορά. Ας ελπίζουμε τουλάχιστον να διατηρηθεί το μορατόριουμ στο Αιγαίο, για όσο μεγαλύτερο χρονικό διάστημα γίνεται, γεγονός που θα φανεί σύντομα.
Τι πρέπει να κάνουμε στη συνέχεια; Παρόλο ότι είναι κατοχυρωμένο το δικαίωμα της έκφρασης, εντούτοις θα ήταν μεγάλο το ρίσκο για κάποιον που διαθέτει επιδερμική γνώση σε θέματα διεθνών σχέσεων να εκφράζει προτάσεις για το εθνικό μας μέλλον. Φρονιμότερο είναι να εκμεταλλευόμαστε την γνώση των ειδικών και αυτή δανείζομε από βετεράνο διπλωμάτη και παραθέτω στη συνέχεια, ο οποίος ισχυριζόταν:
«Για να είναι βιώσιμο ένα κράτος θα πρέπει να έχει ισχυρή: οικονομία – διπλωματία – ένοπλες δυνάμεις. Εάν υπολείπεται σε κάτι από τα παραπάνω το συμπληρώνει με αμυντικές συμφωνίες».
Καλή Χρονιά
Γ. Πρεβεζάνος
ακολουθήστε το aixmi-news.gr στο Facebook για να μαθαίνετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
