Και η σημασία τους είναι τεράστια για την έκταση, το βάθος και τις προεκτάσεις που έχουν στη ζωή των ατόμων και των κοινωνιών.

Τραγικά φαινόμενα τέτοιας επιθετικής βίας και βαρβαρότητας ζούμε τον τελευταίο καιρό ως Ελληνική κοινωνία με την απάνθρωπη και απεχθή μορφή δολοφονιών, βιασμών, γυναικοκτονιών, παιδεραστών, παιδικών δολοφονιών, με αποκορύφωμα την προ ημερών, εν ψυχρώ, βάρβαρη και απεχθή οπαδική δολοφονία στη Θεσσαλονίκη, ενός νέου φοιτητού, του Άλκη Καμπανού, που έχει συγκλονίσει το πανελλήνιο.

Σκοπός του παρόντος άρθρου μου είναι να διατυπώσω ορισμένες σκέψεις, ίσως και μερικές λύσεις, που να βοηθούν την Πολιτεία στην αντιμετώπιση του κρισίμου και πολυδιάστατου αυτού προβλήματος, το οποίο έχει φθάσει σήμερα σε οριακές καταστάσεις για την ατομική και κοινωνική μας ζωή.

Η προσπέλαση στην κατανόηση και αντιμετώπιση ενός τέτοιου πολύπλοκου και πολυδιάστατου προβλήματος που αναφέρεται σε τόσες και τέτοιες πτυχές του ανθρώπινου βίου, ατομικού και κοινωνικού, μόνο με τρόπο σφαιρικό και πολυδιάστατο μπορεί να γίνει έτσι ώστε να καλύπτει όλα του τα στοιχεία, ένα έκαστο χωριστά, όπως και το καθένα στις συναρτήσεις και αλληλεπιδράσεις του με τ’ άλλα. Και για μια τέτοια ολοκληρωμένη θεώρηση χρειάζεται απαραίτητα η συνδρομή ορισμένων ειδικών επιστημών που να εξετάζουν η καθεμία από δική της σκοπιά το πολύπλοκο αυτό πρόβλημα, όπως είναι η εγκληματολογία, η βιολογία, η ψυχολογία, η ανθρωπολογία, η κοινωνιολογία και η ψυχιατρική.

Έχω δε την άποψη πως η βία και η καταστροφικότητα δεν είναι μια έμφυτη στον άνθρωπο ιδιότητα αλλά μία δυνατότητα της προσωπικότητάς του, ένας τρόπος αντίδρασης που διαμορφώνεται μέσα στη ζωή, από διάφορους παράγοντες, μηχανισμούς και συναρτήσεις, ενδογενείς και περιβαλλοντικούς.

Έχω επίσης διαπιστώσει, ως νομικός και με τη πείρα που διαθέτω, πως οι ιδιότητες αυτές του ανθρώπου καλλιεργήθηκαν και αναπτύχθηκαν, διαχρονικά, παράλληλα με τον πολιτισμό και την τεχνολογική ανάπτυξη που συντελείται κυρίως τις τελευταίες δεκαετίες με ρυθμό αύξουσας γεωμετρικής προόδου για να φτάσουν σήμερα στην ακραία τους μορφή που αναφέρω ανωτέρω.

Μπορούμε να πούμε λοιπόν πως η βία και η καταστροφικότητα δεν είναι μοιραίες στον άνθρωπο. Δεν είναι θέμα βιολογικό αλλά βασικά πολιτικό και κοινωνικό, πρόβλημα οργάνωσης και λειτουργίας του κοινωνικού βίου και των ανθρώπινων σχέσεων. Κατά συνέπεια, και η τεράστια ανάπτυξη και επικράτησή τους μέχρι σήμερα θα πρέπει να θεωρηθεί σαν ένα τραγικό ξεστράτισμα, μια απόκλιση από κάποιαν άλλη κατεύθυνση πιο σωστή και άξια για τον άνθρωπο.

Ανεξαρτήτως όμως αυτών, συντρέχει κατεπείγουσα περίπτωση σήμερα, αν όχι εξαλείψεως οπωσδήποτε περιορισμού και μείωσης αυτής της εγκληματικότητας, η οποία έχει πάρει τεράστια έκταση στη κοινωνική μας διαβίωση, σ’ όλες τις προαναφερόμενες απάνθρωπες μορφές της.

Η αντιμετώπισή της, αναμφιβόλως, αποτελεί έργο τιτάνιο και απογοητεύει ακόμα και τους πιο αισιόδοξους για τις ηθικές δυνατότητες του ανθρώπου. Γιατί, είναι αλήθεια, η βία και η καταστροφικότητα είναι βαθιά ριζωμένες στον άνθρωπο και άρρηκτα συνυφασμένες με τον πολιτισμό μας έτσι ώστε κάθε προσπάθεια απολύτρωσής του απ’ αυτές να χρειάζεται μια ριζική εκ βάθρων αναμόρφωση της όλης δομής τόσο του ατομικού όσο και του κοινωνικού του βίου.

Κατά τη γνώμη μου, πρωταρχικής σημασίας αναγκαίες αλλαγές για ένα ουσιαστικό περιορισμό της βίας και καταστροφικότητας στην ανθρώπινη ζωή είναι η δομή της πολιτείας και οι θεσμοί που διέπουν τον πολιτικό και κοινωνικό βίο.

Θεωρώ δε και πιστεύω πως το μεγαλύτερο και φοβερότερο μέρος των εκδηλώσεων βίας και καταστροφικότητας προέρχεται από δύο πρωταρχικές πηγές.

Η πρώτη πρωταρχική πηγή βίας είναι η αδικία που κυριαρχεί στην ανθρώπινη κοινότητα σήμερα, την εθνική όσο και την διεθνή, με τις διάφορες μορφές της οικονομική, κοινωνική, φυλετική και όποιες άλλες.

Η αδικία αυτή βασικά έχει ως υπόβαθρο την εκμετάλλευση του ανθρώπου από τον συνάνθρωπό του και την εκμεταλλευτική εξουσίαση ορισμένων ατόμων, ομάδων, κοινωνικών τάξεων, ή Κρατών επάνω στους άλλους. Γι’ αυτό και θα μπορέσει (η βία) να εξαλειφθεί μόνο με την κατάργηση αυτών των κυριαρχήσεων και την εξασφάλιση σε κάθε άνθρωπο των κατάλληλων όρων μιας αξιόπρεπης ζωής μέσα σε μια κοινότητα εθνική και διεθνή όπου όλες του οι βασικές ανάγκες, υλικές και πνευματικές, θα ικανοποιούνται δίκαια και ισότιμα με τους συγκοινωνούς του για να μπορεί έτσι αδέσμευτος να πραγματώνει ελεύθερα και αυτόνομα τη ζωή του.

Ίσως μια τέτοια επιδίωξη να φαίνεται ουτοπική μέσα στη σημερινή πραγματικότητα του κόσμου, όσο κι αν έχουν γίνει ορισμένα σοβαρά βήματα προς την κατεύθυνση αυτή στα πλαίσια του φιλελεύθερου δημοκρατικού «κοινωνικού κράτους» και μερικά (βήματα) στα ανατολικά «σοσιαλιστικά καθεστώτα».

Πάντως αυτή είναι η λύση που θα πρέπει να γίνει κοινή συνείδηση, εγκαταλείποντας ψευδαισθήσεις ή ένοχες υπεκφυγές, όσο και αν αυτό μας είναι δύσκολο κι οδυνηρό, αν θέλομε κάποτε ν’ απαλλαγούμε από τις περισσότερες και τις πιο απάνθρωπες και καταστροφικές βιαιότητες που μαστίζουν τη ζωή μας.

Μια άλλη, δεύτερη, πρωταρχική πηγή βίας και εγκληματικότητας, στη σύγχρονη βιομηχανικο – τεχνολογική κοινωνία είναι η κατάπτωση και η καταστροφή, κατά ένα μεγάλο μέρος, ορισμένων πρωταρχικών συστατικών στοιχείων του κοινωνικού βίου: οι παραδόσεις, οι κοινές αξίες καθώς και οι γνήσιοι διαπροσωπικοί δεσμοί μεταξύ των ανθρώπων. Έτσι ζούμε σε μια ιστορική περίοδο οπισθοδρόμησης ή δυσλειτουργίας της ουσίας της συλλογικής ζωής. Η πνευματική ζωή περιθωριοποιείται, η εγκατάλειψη και η αδιαφορία για τις αιώνιες κλασικές αξίες, που αποτελούν το μεγαλείο του ανθρώπινου πολιτισμού, έχει τις πλέον δυσάρεστες επιπτώσεις στη νεολαία, μια μερίδα της οποίας καταληφθείσα, ελλείψει στόχων και ιδεωδών, από τον ιό του εξτρεμισμού, καταφεύγει στους ολέθριους παραδείσους του οινοπνεύματος και των ναρκωτικών, στην ανομία και στην εγκληματική βία. Ζουν οι νέοι αυτοί την καθημερινότητά τους δίχως πολιτικά ή θρησκευτικά σύμβολα που ενισχύουν τον κοινωνικό ιστό, με αποτέλεσμα να έχουν απωλέσει την εμπιστοσύνη στους θεσμούς που παράγουν νόημα συλλογικής ζωής, όπως το κράτος, η οικογένεια, το σχολείο, η εκκλησία και να ζουν μόνοι μέσα στις αχανείς, κυρίως, πολιτείες, απομονωμένοι από την ανθρώπινη κοινότητα, χωρίς άμεση και αυθεντική επικοινωνία με τους συνανθρώπους τους παρά μόνο με τα μέσα μαζικής επικοινωνίας που τους μεταδίδουν συνθήματα κι έτοιμες «ιδεολογίες».

Αντί λοιπόν να υπομένουμε και να ανεχόμαστε την ψυχική ένταση του άλυτου και οξύτατου προβλήματος της εγκληματικής βίας, που συγκλονίζει τις τελευταίες ημέρες την κοινωνία μας, καλλίτερα να έχουμε την ειλικρίνεια να αναγνωρίζουμε την πολυπλοκότητά του χωρίς να ενδίδουμε στον πειρασμό των εύκολων και απλοποιημένων λύσεων, των παρανοϊκών αξιώσεων, των ηλίθιων γενικεύσεων και σχηματοποιήσεων. Αυτό αποτελεί χωρίς άλλο μια κατάκτηση ωριμότητος, ατομικής και συλλογικής, που θα μας απαλλάξει από πολλές εκδηλώσεις βίας.

Πιστεύω ακραδάντως πως βρίσκεται μέσα στο χώρο των δυνατοτήτων της δημοκρατικής φιλελεύθερης πολιτείας και της ελεύθερης δημιουργικής δράσης της κοινωνίας και καθενός εξ’ ημών να βάλουμε φραγμό, σε μεγάλο βαθμό, στις παρωχημένες μορφές βίαιης εγκληματικής βαρβαρότητος και απανθρωπιάς και να κινηθούμε προς τις ανώτερες μορφές ηθικού και πνευματικού βίου όπως: την αγάπη, την κατανόηση και την αλληλεγγύη προς τους συνανθρώπους μας. Να είμαστε αισιόδοξοι για τις δυνατότητες και τα αποτελέσματα μιας τέτοιας προσπάθειας, όσο κι αν είναι δύσκολη και μακρύς ο απαιτούμενος χρόνος.

Είναι επιτακτική η ανάγκη, οι νέοι ιδιαίτερα, να ξαναβρούν τη συμβολική τους ισορροπία και να επιστρέψουν στο παλιό δοκιμασμένο πάθος αναζήτησης νοήματος ζωής. Αλλιώς, θα ισχύει αυτό που έγραψε πριν από τέσσερις αιώνες ο Τόμας Χόμπς. «Homo homini lupus» (ο άνθρωπος για τον άνθρωπο είναι λύκος).

Μπορείτε να προμηθευτείτε την εφημερίδα στα περίπτερα του νομού

ακολουθήστε το aixmi-news.gr στο Facebook για να μαθαίνετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις