Οι δύο πρώτες αξίες γίνονται ανεπιφύλακτα δεκτές από όλους τους οπαδούς της απόψεως αυτής. Ως προς την τρίτη όμως προβλήθηκαν διάφορες, αλλά μάλλον τυπικές αντιρρήσεις. Τελικά οι περισσότεροι συγγραφείς, μετά από βαθύτερη μελέτη των σκοπών του θετικού δικαίου καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι οι ανώτατες ηθικές αξίες του δικαίου που απαρτίζουν την έννοια της «ιδέας του δικαίου», είναι μόνο οι προαναφερθείσες τρεις, δηλαδή η δικαιοσύνη, η νομική ασφάλεια και το γενικό καλό.
Στηρίζεται δε η άποψη αυτή της «τριλογίας των αξιών του δικαίου», δηλαδή της τριάδας των ανώτατων ηθικών αξιών του δικαίου στη βαθύτερη μελέτη, από πολλούς συγγραφείς, των σκοπών του θετικού δικαίου των διαφόρων χωρών. Από τη μελέτη αυτή προκύπτει ότι σε κάθε χώρα ο ιστορικός νομοθέτης εμπνέεται και αποβλέπει στις τρεις αξίες και προσπαθεί κατά τη θέσπιση των νομοθετημάτων του να επιτύχει μια εναρμόνιση των απαιτήσεων που απορρέουν από τις αξίες αυτές.
Στην πρακτική όμως ζωή μια τέτοια εναρμόνιση δεν είναι πάντα εύκολη, και έτσι παρατηρούνται συχνά συγκρούσεις ανάμεσα στις τρεις αυτές αξίες, και ιδιαίτερα ανάμεσα στη δικαιοσύνη, από τη μια μεριά, και τη νομική ασφάλεια και το γενικό καλό, από την άλλη, ή και ανάμεσα στη νομική ασφάλεια και το γενικό καλό. Οι συγκρούσεις αυτές έχουν κληθεί από τον Radbruch «αντινομίες», γιατί από θεωρητική άποψη αποτελούν συνέπεια μιας αγεφύρωτης αντιθέσεως μεταξύ αξιολογικών αντιλήψεων. Από πρακτική όμως άποψη, από την άποψη του θετικού δικαίου, ο νομοθέτης δεν μπορεί να αφήσει χωρίς ρύθμιση τις συγκρούσεις αυτές, αλλά είναι υποχρεωμένος να εκφράσει την προτίμησή του υπέρ της μιας ή της άλλης από τις συγκρουόμενες αξίες και να θεσπίσει τη λύση που επιβάλλεται από την προτίμησή του.
Πράγματι στη νομοθεσία κάθε χώρας συναντούμε πολλές περιπτώσεις τέτοιων συγκρούσεων, κατά τις οποίες πολύ συχνά ο νομοθέτης θυσιάζει τις απαιτήσεις της δικαιοσύνης, για να εξυπηρετήσει τη νομική ασφάλεια ή το γενικό συμφέρον, καθιερώνει δηλαδή λύσεις που δεν είναι απόλυτα σύμφωνες με την αξία της δικαιοσύνης, αλλά επιβάλλονται από γενικότερα ωφελιμιστικούς λόγους και ιδιαίτερα από την ανάγκη της προστασίας της κοινωνικής ειρήνης ή της ασφάλειας των συναλλαγών ή από τις αρχές της αντεγκληματικής πολιτικής κλπ. Γεννάται λοιπόν το πρόβλημα αν οι λύσεις που δίνουν οι νομοθέτες στα θέματα των συγκρούσεων αυτών είναι ορθές ή όχι, και σε ποιο κριτήριο είναι δυνατό να στηριχθούμε, για να κρίνουμε την ορθότητά τους.
Στη νομοθεσία της χώρας μας, όπως και στις νομοθεσίες κάθε χώρας, συναντούμε πολλές περιπτώσεις τέτοιων συγκρούσεων, σ’ όλα τα πεδία του δικαίου, κατά τις οποίες πολύ συχνά ο νομοθέτης θυσιάζει τις απαιτήσεις της δικαιοσύνης, για να εξυπηρετήσει τη νομική ασφάλεια, ή το γενικό συμφέρον. Για την καλύτερη κατανόηση των δυσχερειών του προβλήματος, είναι αλήθεια, ότι έπρεπε να αναφέρω τουλάχιστον τις πιο γνωστές περιπτώσεις τέτοιων συγκρούσεων και τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζονται στο Ελληνικό δίκαιο. Αυτό όμως υπερβαίνει τα όρια ενός άρθρου, αλλά συμπερασματικά για να διευκολυνθεί ο αναγνώστης στην κατανόηση του δυσχερούς αυτού θέματος επισημαίνω ότι, στις περιπτώσεις συγκρούσεως μεταξύ δικαιοσύνης και του γενικού συμφέροντος όπως και της συγκρούσεως μεταξύ της νομικής ασφάλειας και του γενικού συμφέροντος το σύγχρονο θετικό δίκαιο τάσσεται σαφώς υπέρ λύσεων που ικανοποιούν το γενικό συμφέρον. Έτσι η αξία του γενικού συμφέροντος αποτελεί μια βασική ηθική αξία που διαδραματίζει στο σύγχρονο δίκαιο τον κυριότερο και αποφασιστικότερο ρόλο σ’ όλες τις περιπτώσεις της συγκρούσεως μεταξύ των εν λόγω υψηλών αξιών του δικαίου.
Γεννάται όμως περαιτέρω το πρόβλημα ποιο είναι το περιεχόμενο και η ακριβής έννοια του γενικού συμφέροντος, που αποτελεί και το κύριο θέμα της παρούσης μελέτης μου και, πιστεύω, απασχολεί ιδιαίτερα σήμερα την κοινή γνώμη λόγω της επιδημιολογικής οδυνηρής πανδημίας της covid-19 και των θεσπισθέντων από την πολιτεία αναγκαίων περιοριστικών μέτρων. Για να προσδιορίσω την έννοια του γενικού συμφέροντος ή γενικού καλού θα περιοριστώ να συνοψίσω τις γνώμες που διατύπωσαν στο θέμα αυτό ο Πλάτων, ο Αριστοτέλης, ο Θωμάς ο Ακινάτης και ο Jhering.
Μπορείτε να προμηθευτείτε την εφημερίδα στα περίπτερα του νομού
