Η έναρξη της πανδημίας έφερε σημαντική αύξηση των παραγόντων κινδύνου που συνδέονται με την καλή ψυχική υγεία. Πιο συγκεκριμένα, οι τομείς που επηρεάστηκαν αισθητά ήταν: η εργασία, οι κοινωνικές επαφές, η οικονομική ασφάλεια, η καθημερινή ρουτίνα, η εκπαιδευτική διαδικασία, καθώς και η πρόσβαση σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας. Οι σταθερές αυτές αντικαταστάθηκαν από φόβο, πένθος, απομόνωση, ανεργία, φτώχεια και ανισότητα, με αποτέλεσμα η ψυχική υγεία του γενικού πληθυσμού να επηρεαστεί έντονα κατά την περίοδο της πανδημίας.
Οι γυναίκες και τα παιδιά έχουν πληγεί περισσότερο από ψυχικές διαταραχές υγείας κατά τη διάρκεια της πανδημίας σύμφωνα με το Δείκτη Ψυχικής Υγείας Headway 2023.
Σύμφωνα με στοιχεία από το Χαμόγελο του Παιδιού, κατά τη διάρκεια του A’ εξαμήνου του 2021 σημειώνεται ραγδαία αύξηση για παιδιά που εξέφρασαν αυτοκτονικό ιδεασμό (248,89%) και για παιδιά με διαταραχές αναπτυξιακές, προσωπικότητας, πρόσληψης τροφής κ.λπ. (53,04% ).
Για το 2021 η καμπάνια της Παγκόσμιας Ημέρας Ψυχικής Υγείας τιμάται με το εξής θέμα : «Η Ψυχική Υγεία σε έναν Άνισο Κόσμο (Mental Health in an Unequal World) ».
Το θέμα αυτό επιλέχθηκε προκειμένου να τονιστεί το γεγονός ότι η πρόσβαση των ατόμων στις υπηρεσίες ψυχικής υγείας παραμένει άνιση σε σχέση με τις ανάγκες που έχουν προκύψει και προκύπτουν. Ειδικότερα, έχει υποστηριχθεί ότι το 75%-95% των ψυχικά ασθενών σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος δεν δύνανται να έχουν καθόλου πρόσβαση σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι οι αναπτυγμένες χώρες βρίσκονται σε πιο ικανοποιητικό επίπεδο σχετικά με το θέμα της πρόσβασης.
Η προσβασιμότητα στην Ψυχική υγεία συνδέεται με τις συνθήκες διαβίωσης, την κοινωνικοοικονομική κατάσταση τόσο του πληθυσμού, όσο και της κρατικής προνοιακής πολιτικής που συνεπάγεται την έλλειψη υπηρεσιών ψυχικής υγείας. Συνεπώς, η έλλειψη επενδύσεων στην ψυχική υγεία είναι δυσανάλογη με τον συνολικό προϋπολογισμό για την Υγεία, με αποτέλεσμα να δημιουργείται χάσμα μεταξύ θεραπείας και ψυχικής υγείας.
Τα ερευνητικά στοιχεία δείχνουν ότι υπάρχει ανεπάρκεια στην ποιότητα της περίθαλψης που παρέχεται σε άτομα με πρόβλημα ψυχικής υγείας. Μπορεί να χρειαστούν έως και 15 χρόνια μέχρι να παραδοθούν ιατρικές, κοινωνικές και ψυχολογικές θεραπείες για ψυχικές ασθένειες που έχουν αποδειχθεί ότι λειτουργούν σε καλής ποιότητας ερευνητικές μελέτες στους ασθενείς που τις χρειάζονται στην καθημερινή πρακτική.
Πολλοί άνθρωποι με ψυχική νόσο δεν λαμβάνουν την οφειλόμενη θεραπεία και μαζί με την οικογένεια και τους φροντιστές τους υφίστανται το στίγμα και διακρίσεις. Το χάσμα ανάμεσα σε αυτούς που λαμβάνουν και στερούνται υπηρεσιών γίνεται μεγαλύτερο.
Το στίγμα και η διάκριση που βιώνουν τα άτομα που αντιμετωπίζουν ψυχική ασθένεια δεν επηρεάζει μόνο τη σωματική και ψυχική υγεία των ατόμων αυτών, το στίγμα επηρεάζει επίσης τις εκπαιδευτικές τους ευκαιρίες, τις τρέχουσες και μελλοντικές αποδοχές και τις προοπτικές εργασίας, καθώς και τις οικογένειες και τα αγαπημένα τους πρόσωπα. Αυτή η ανισότητα πρέπει να αντιμετωπιστεί γιατί δεν πρέπει να επιτραπεί να συνεχιστεί. Όλοι πρέπει να διαδραματίσουμε έναν ρόλο για να αντιμετωπίσουμε αυτές τις ανισότητες και να διασφαλίσουμε ότι τα άτομα με βιωμένη εμπειρία ψυχικής υγείας είναι πλήρως ενσωματωμένα σε όλες τις πτυχές της ζωής.
Οι άνθρωποι που βιώνουν σωματική ασθένεια αντιμετωπίζουν επίσης συχνά ψυχολογική δυσφορία και δυσκολίες ψυχικής υγείας. Ένα παράδειγμα είναι η όραση. Πάνω από 2,2 δισεκατομμύρια άνθρωποι έχουν προβλήματα όρασης παγκοσμίως, και η πλειοψηφία αντιμετωπίζει επίσης άγχος και/ ή κατάθλιψη και αυτό επιδεινώνεται για άτομα με προβλήματα όρασης που αντιμετωπίζουν δυσμενείς κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες.
Οι ανάγκες που έχουν προκύψει και εκτιμάται ότι θα προκύψουν μέσα από την κρίση αυτή, χρήζουν αδιαμφισβήτητα μιας ολοκληρωμένης και πολυεπίπεδης αντιμετώπισης. Ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (Ο.Ο.Σ.Α.- OECD) δίνει έμφαση στην σπουδαιότητα της προσφοράς ολιστικής φροντίδας προς τους ανθρώπους που αντιμετωπίζουν ψυχικές διαταραχές. Αξίζει να σημειωθεί ότι η πρόσβαση των ψυχικά ασθενών σε ολοκληρωμένες υπηρεσίες ψυχικής υγείας, αποτελεί επείγουσα προτεραιότητα.
Η καμπάνια για την Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας, μας δίνει την ευκαιρία να δράσουμε ομαδικά, έτσι ώστε να τονίσουμε πως η ανισότητα μπορεί να αντιμετωπιστεί και να διασφαλιστεί ότι οι άνθρωποι θα μπορούν να απολαμβάνουν μια ποιοτική ζωή με καλή ψυχική υγεία.
Πολυξένη Σιάσου
Κλινικός Ψυχολόγος , Μ.SC. Γνωσιακή Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία
Κέντρο Ψυχικής Υγείας Αγρινίου
Πρόγραμμα «Νοσηλεία Κατ’Οίκον»
