Δυστυχώς, λόγω των αυστηρών επιδημιολογικών πρωτοκόλλων, δεν μπόρεσα να παραστώ στην εξόδιο ακολουθία.

Είναι γνωστό ότι λίγα πράγματα αντέχουν στο πέρασμα του χρόνου.

Το στοιχείο μάλιστα αυτό – η αντοχή ενός πράγματος στον πανδαμάτορα χρόνο – είναι και ένα απ’ τα κριτήρια της αξίας του.

Ο θάνατος του αλησμόνητου συμμαθητού και φίλου μου, Κώστα Ράπτη, μου θύμισε ότι η δική μας φιλία ανήκε σ’ αυτά τα ολίγα και πολύτιμα πράγματα της ζωής, αφού διατηρήθηκε αλώβητη και ποιοτική εξήντα πέντε περίπου χρόνια.

Απ’ τα Γυμνασιακά μας χρόνια μέχρι προ ημερών που έφυγε απ’ τη ζωή. Το πόσο γρήγορα πέρασαν αυτά τα χρόνια, ή πόσο λίγα και ανεπαρκή ήταν για τα σχέδιά μας και οράματά μας για τη ζωή, είναι θέμα που, δυστυχώς δεν προλάβαμε να αναλύσουμε.

Θέλω όμως να κάνω έναν σύντομο απολογισμό, να διακρίνω κάποιους σταθμούς που σφράγισαν τη ζωή του.

Πότε είδε το φως της ζωής; Τη δεκαετία του 40, με τα γνωστά γνωρίσματα και συμβάντα:

Πόλεμος και Κατοχή, Αντάρτικο και αντίσταση, πείνα, στερήσεις, ασθένειες, κίνδυνοι. Άλλοι της γενιάς μας δεν άντεξαν τόσες δοκιμασίες και έφυγαν πρόωρα δια τας αιωνίους μονάς.

Εμείς πιο δυναμικοί, ή πιο προικισμένοι ή τυχεροί, αντισταθήκαμε σθεναρότερα και διεξήλθαμε νικηφόρα, μία προς μία τις περιόδους της ζωής, δίδοντας τον εκάστοτε απαιτούμενο αγώνα.

Τώρα όμως φεύγει για την αιωνιότητα, αλλά αφήνει, ιδιαίτερα στους νέους, μια πολύτιμη πνευματική παρακαταθήκη. Να αντιστέκονται στην επιδερμικότητα και τα στερεότυπα, να καταπιάνονται με τα δύσκολα να, επιδιώκουν την αριστεία. Γιατί ο Κώστας ήταν προικισμένος με ξεχωριστά πνευματικά γνωρίσματα.

Σ’ όλες τις βαθμίδες μορφώσεως και παιδείας ήταν άριστος  στις επιδόσεις. Στο δημοτικό, στο Γυμνάσιο, στο Πανεπιστήμιο, στις μεταπτυχιακές σου σπουδές, στην καθηγεσία, παντού πρώτος. Ως καθηγητής επιλέχθηκε, λόγω των πνευματικών του προσόντων, για τριάντα χρόνια, στο Μαράσλειο πρότυπο Λύκειο Αθηνών, όπου και διέπρεψε.

Το 2010 συνταξιοδοτήθηκε από την ενεργό υπηρεσία, αλλά δεν μετέπεσε στην ανενεργό, εξακολούθησε με περισσότερη ένταση την ερευνητική επιστημονική σου πορεία.

Όλα τα χρόνια, Γυμνασιακά και Πανεπιστημιακά που συμπορευθήκαμε, εγώ ως φοιτητής  της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και στη συνέχεια για 45 χρόνια ως μάχιμος δικηγόρος, διατηρήσαμε την ειλικρινή, στενή και πνευματικά παραγωγική φιλία μας.

Ιδιαίτερα την επταετία 2010 – 2016, όταν και εγώ είχα συνταξιοδοτηθεί από την ενεργό δικηγορία, αναπτύξαμε μια σημαντική πνευματική συνεργασία με συχνές διαλέξεις και ομιλίες στο νομό μας και κυρίως στην Ι.Π. Μεσολογγίου.

Το διάστημα αυτό απεκάλυψε ολοκληρωτικά, πόσο υψηλή αίσθηση σκοπού και επιδίωξης οραματισμού είχε στη ζωή του. Τον διέκρινε διαυγής σκέψη και πνευματικός δυναμισμός ακολουθούμενος από ευρύτατη γνώση, μόρφωση και καλλιέργεια.

Είχε το προνόμιο να μπορεί να αναπτύσσει τη σκέψη του με απόλυτη και διαυγή σκέψη, να την παρουσιάζει χωρίς εμπλοκές και να την μεταδίδει χωρίς να κουράζει, γιατί ο λόγος του είχε χάρη, έλξη και ομορφιά.

Στις συναντήσεις μας, που είχαν το χαρακτήρα πλατωνικού συμποσίου, μου θύμιζε την παροιμιώδη έκφραση του Ομήρου, για το πέρασμα του χρόνου.

«Περιτελλομένων ενιαυτών…» και αναρωτιόμαστε: «Οι ενιαυτοί, που περιτέλλονται» -τα χρόνια που κυλούν- μας οδηγούν κάπου;

Οδηγούν τον κόσμο, το Σύμπαν, το Είναι, τον Άνθρωπο, τον Πολιτισμό… σε κάποιο τέρμα, τέλος, νόημα, σκοπό;

Ως κορυφαίος επιστήμων και ερευνητής που ήταν ο Κώστας, τον απασχολούσαν οι σκέψεις πάνω στα μεγαλύτερα ερωτήματα με τα οποία είναι αντιμέτωπη η ανθρωπότητα.    

Υπάρχει Θεός; Πώς ξεκίνησαν όλα; Μπορούμε να προβλέψουμε το μέλλον; Υπάρχει άλλη νοήμων ζωή στο σύμπαν; Τί υπάρχει μέσα σε μία μαύρη Τρύπα; Πώς μπορούμε να διαμορφώσουμε το μέλλον; Έχει νόημα να αποικίσουμε στο Διάστημα; Είναι δυνατά τα ταξίδια στο χρόνο; Θα επιβιώσουμε πάνω στο γη;

Αυτές οι σκέψεις τον απασχολούσαν, σε αυτά τα ερωτήματα απαντούσε και δεν αφορούν απλώς την υγεία, την οικονομία, την κοινωνία, αλλά την βαθύτατη υπόστασή μας, την ειμαρμένη μας.

Δεν του αρκούσε απλώς να υπάρχει. Ήθελε να ξέρει και γιατί υπάρχει. Δεν του αρκούσε το ζην - ήθελε να ξέρει το σκοπό και το νόημα της ζωής, αν δηλαδή η ζωή μας δεν είναι άσκοπη και ανόητη όπως πιστεύουν πολλοί.

Στα ερωτήματα αυτά απαντούσε συνδυάζοντας ευστόχως δύο τρόπους σκέψεως: Φιλοσοφείν και Θεολογείν.

Υποστήριζε και πίστευε αταλάντευτα, ότι Θεολογία και Φιλοσοφία διακρίνονται μεταξύ τους, αλλά δεν αλληλοαναιρούνται.

Τουναντίον, έχουν εσωτερική σχέση, έστω και αν το αρνούνται αυτό κάποιοι λόγιοι.

Κοινό τους σημείο, έλεγε, είναι η ασίγαστη δίψα για την αλήθεια. Ανησυχούσε γιατί σήμερα υπάρχει η τάση αποσύνδεσης της φιλοσοφίας και θεολογίας, η οποία μας έχει οδηγήσει στον βαρβαρισμό, την απανθρωπιά και την οικολογική καταστροφή.

Ήταν, ανυποχώρητος στη σκέψη ότι μια διαφορετική αντίληψη για την δυνατότητα συνεργασίας επιστήμης και θρησκείας είναι αναγκαία.

Ότι αρχή και τέλος της αναζήτησης, πρέπει να είναι μια ολική θεώρηση της πραγματικότητος που μας περιβάλλει.

Ότι σε μια τέτοια σφαιρική θεώρηση δεν χωρούν προκατασκευασμένοι φραγμοί, που επιτάσσουν διαχωρισμό φυσικών και ανθρωπιστικών επιστημών.

Ο διαχωρισμός φυσικών και πνευματικών εμπειριών είναι αστήρικτος και ανυπόστατος. Αντιθέτως, πίστευε, ότι η προσέγγιση φιλοσοφικών και θεολογικών πηγών εμπνέει και εμψυχώνει τον άνθρωπο στον αγώνα του.

Το φιλοσοφείν και θεολογείν είναι οι κατ’ εξοχήν εκφράσεις του παρελθόντος, του παρόντος και του μέλλοντος του πολιτισμού.

Τόνιζε με έμφαση ότι οι δύο οπτικές γωνίες, θρησκευτική και επιστημονική, δεν είναι μεταξύ τους εχθρικές και αντίπαλες, αλλά συμπληρωματικές. Η επιστήμη απευθύνεται στο μυαλό του ανθρώπου και ικανοποιεί τις λογικές του ανάγκες.  Η θρησκεία απευθύνεται στην καρδιά του ανθρώπου, απαντά στις μεταφυσικές του απορίες και ικανοποιεί τις συναισθηματικές του ανάγκες.

Ότι θρησκεία και επιστήμη είναι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος, αποτελούν και οι δύο ζωτικές ανάγκες του ανθρώπου. Ότι η ανθρώπινη ύπαρξη αρδεύεται και από τις δύο πηγές- θρησκευτική και επιστημονική.

Αυτή, εν ολίγοις, ήταν η κοσμοθεωρία του, και αυτές τις απαντήσεις έδιδε στα υπαρξιακά ερωτήματα του ανθρώπου, τεκμηριωμένες με απλότητα, σαφήνεια και πληρότητα, ως κορυφαίος διδάκτωρ φιλοσοφίας και ψυχολογίας, αλλά και ερευνητής που ήταν.

Κάποιους, με τις απαντήσεις του αυτές, τους δυσαρεστούσε, γιατί δεν μπορούσαν να προσεγγίσουν τις υψηλού επιπέδου επιστημονικές του σκέψεις, αλλά ως μεγάλος επιστήμων πίστευε στο Θεό. Πίστευε στον Αναστάντα και Αρχηγό της πίστης μας Χριστό.

Ότι στο πρόσωπό Του θριάμβευσε η ζωή. Ότι ο ίδιος, ο Χριστός, είναι η ζωή.

Ο θάνατος του Κώστα, αφήνει σε εμένα κενό απλήρωτο. Θα μου λείψει η ελεύθερη φιλοσοφική του σκέψη, η φωτισμένη και πεπαιδευμένη συνείδηση, ο ευθύς τολμηρός λόγος του, που δεν είχε ανάγκη της προκλητικότητος και της αλαζονείας.

Η παρουσία του θα παραμένει βαθειά χαραγμένη στη μνήμη μου.

Τον αποχαιρετώ με την προσφιλή του φράση του Πινδάρου: ΣΚΙΑΣ ΟΝΑΡ ΑΝΘΡΩΠΟΣ.

Καλό σου ταξίδι στην αιωνιότητα, αλησμόνητε φίλε Κώστα.

Μπορείτε να προμηθευτείτε την εφημερίδα στα περίπτερα του νομού