Εμφανές είναι, ότι ο τακτικιστής Ερντογάν το τελευταίο 10μηνο και ιδιαίτερα μετά το πρόσφατο Συμβούλιο Ασφαλείας την περασμένη εβδομάδα, παρουσίασε μια εικόνα «ήρεμων νερών στο Αιγαίο», απέφυγε να κάνει δηλώσεις κατά της Ελλάδας – Κύπρου, ενώ στα θετικά καταγράφεται και η αποφυγή της επίσκεψης σε μειονοτικά χωριά της Θράκης.
Ακόμη εύχεται σε μια «Νέα Σελίδα στις Ελληνοτουρκικές σχέσεις, χωρίς την παρουσία τρίτων», προς όφελος και των δύο χωρών (Καζάν – Καζάν), που «μοιράζονται την ίδια θάλασσα, το ίδιο κλίμα και την ίδια γεωγραφία». Ωστόσο αξιωματούχοι και τούρκοι αναλυτές την περασμένη εβδομάδα, όπως ο Αρχηγός του Τουρκικού Πολεμικού Ναυτικού , Ναύαρχος Τατλίογλου, φρόντισαν να μας θυμίσουν την «Γαλάζια Πατρίδα» (MAVI VATAN), που δεσμεύει το μισό Αιγαίο και ότι ο πύραυλος TAYFUN φτάνει και στην Αθήνα.
Ωστόσο από τη συνάντηση αυτή, που θεωρήθηκε σκόπιμο να γίνει, παρά την αρνητική διεθνή συγκυρία, προκύπτει το ερώτημα τι θα περιέχει αυτή η «Νέα Σελίδα»; Δηλαδή τι περιμένει η Αθήνα, ποιες είναι οι πάγιες θέσεις των δύο χωρών, σε τι στοχεύει η Τουρκία, ποια θα είναι η στάση της χώρας μας σε αυτή τη συνάντηση;
Οι αισιόδοξοι πιστεύουν ότι σύντομα μπορεί να φτάσουμε στη Χάγη για τον καθορισμό των θαλασσίων ζωνών. Αν και η υπόθεση αυτή, εκτιμάται, ότι είναι πολύ μακριά και πολύ νωρίς για να συζητηθεί, ωστόσο, ένα λογικό και ελάχιστο αποτέλεσμα αυτής της συνάντησης, θα ήταν η χαρτογράφηση των μελλοντικών κινήσεων, ώστε το 2024, η συζήτηση να εισέλθει στον πυρήνα της διαφοράς, κατά την Αθήνα, ή των διαφορών, κατά την Άγκυρα, στο Αιγαίο.
Από τη συνάντηση αναμένεται να προκύψουν και πιθανές συμφωνίες σε θέματα ήπιας πολιτικής (τουρισμός – πολιτισμός- περιβάλλον – ναυτιλία, κ.τ.λ.), ενώ βασική επιδίωξη της Αθήνας θα είναι και η συνέχιση των «ήρεμων νερών στο Αιγαίο». Να σημειωθεί ότι το 2020-22 οι δύο χώρες έφτασαν κοντά στη ρήξη, ενώ η μείωση των παραβιάσεων του Εθνικού Εναέριου Χώρου, εκ μέρους της Τουρκικής Αεροπορίας το τελευταίο 10μηνο, έφερε μια μείωση της δαπάνης κατά 23 εκατ. ευρώ, περίπου.
Σε ότι αφορά τις πάγιες θέσεις των δύο χωρών, η Ελλάδα επικαλείται το Διεθνές Δίκαιο και την προσφυγή στα Διεθνή Δικαστήρια, ενώ δηλώνει ότι δεν συζητά θέματα εθνικής κυριαρχίας και κυριαρχικών δικαιωμάτων. Η μόνη διαφορά μεταξύ των δύο χωρών, που δεν καλύπτεται από τη « Συνθήκη της Λοζάνης» του 1923 και την «Συνθήκη Ειρήνης των Παρισίων» του 1947, είναι ο καθορισμός των θαλασσίων ζωνών, ήτοι της υφαλοκρηπίδας και της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης (Α.Ο.Ζ.).
Το ζήτημα αυτό, ως γνωστόν, καλύπτεται από τη «Συνθήκη του Montego Bay» για το Δίκαιο των Θαλασσών, το οποίο παρέχει το μονομερές δικαίωμα στην Ελλάδα για την επέκταση των Χωρικών Υδάτων στα 12 ν.μ. και προτάσσεται η προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, σε περίπτωση διαφωνίας.
Αντίθετα η Τουρκία προτάσσει τον πολιτικό διάλογο, έναντι του Διεθνούς Δικαίου και σταδιακά αυξάνει την πίεση προς την Ελλάδα. Μετά και την κατάληψη του 40% της Κύπρου, σταδιακά στο τραπέζι των απαιτήσεων προσθέτει συνεχώς και νέες παράνομες και παράτυπες απαιτήσεις, όπως: Το casus belli σε περίπτωση επέκτασης των Ελληνικών Χωρικών Υδάτων στα 12 μίλια, τη διχοτόμηση του εναέριου χώρου του Αιγαίου(ΝΟΤΑΜ 714), τις «γκρίζες ζώνες» μετά την κρίση των Ιμίων, την αποστρατικοποίηση των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου, το Τούρκο- Λιβυκό Μνημόνιο καθορισμού θαλάσσιων ζωνών μεταξύ των δύο χωρών, την αμφισβήτηση κυριαρχίας νήσων και νησίδων του Αιγαίου, κ.τ.λ.
Η Τουρκία με την πολιτική των «ήρεμων νερών στο Αιγαίο» στοχεύει να διατηρήσει την επικοινωνία ,γενικά με τη Δύση, η οποία έχει διαταραχτεί με τις προκλητικές δηλώσεις υπέρ της ΧΑΜΑΣ, την πρόσφατη κρίση με τη Γερμανία, το Ισραήλ, κ.τ.λ.. Η οικονομία της έχει ανάγκη τα δυτικά κεφάλαια , ενώ πιστεύει ότι μπορεί να πείσει το Κογκρέσο και να άρει τις οποιεσδήποτε επιφυλάξεις - περιορισμούς για να πετύχει την αγορά 40 νέων μαχητικών α/φων F-16 και την αναβάθμιση των υπολοίπων 83, ιδίου τύπου, που αποτελούν τη βασική επιχειρησιακή ραχοκοκαλιά της πολεμικής της αεροπορίας. Η οποιαδήποτε άλλη αγορά μαχητικού α/φους από την Τουρκία θα στοιχίσει ακριβά σε χρόνο και χρήμα, ενώ οι συζητήσεις για την απόκτηση του Eurofighter,γίνονται για να ασκηθεί πίεση προς τις Η.Π.Α. με σκοπό την αποδέσμευση αγοράς και τροποποίησης των F-16.
Τέλος σε ότι αφορά τη στάση της Χώρας μας σε αυτή την συνάντηση, θα πρέπει να δούμε πρώτα τη « μεγάλη εικόνα» που διαμορφώνεται στον περίγυρο, ήτοι:
1ον. Η Τουρκία : Μετά το1990, σταδιακά αποστασιοποιείται από τη Δύση , δομικές αλλαγές συμβαίνουν στην πολιτική και κοινωνική συμπεριφορά της, εξελίσσεται σε μια Ισλαμική – εθνικιστική – αναθεωρητική δύναμη, που επιδιώκει να γίνει το «Κράτος – Πυρήνας» του Ισλάμ. Συγχρόνως στον περίγυρο εξελίσσεται το Ουκρανικό και το Μεσανατολικό, εστίες παγκόσμιας ανησυχίας και επέκτασης του πολέμου.
2ον. Η Ελλάδα: Προβάλλει σαν αξιόπιστος , στρατηγικός και ενεργειακός εταίρος της Δύσης στο χώρο της Κεντρικής και Ανατολικής Μεσογείου, με ισχυρές Ένοπλες Δυνάμεις, πορεύεται με αξίες και με το Διεθνές Δίκαιο.
Κατόπιν των παραπάνω η Ελλάδα προσέρχεται στον διάλογο, με αυτοπεποίθηση, με όπλο το Διεθνές Δίκαιο, χωρίς πιέσεις και φοβικά σύνδρομα, έτοιμη να απαντήσει σε οποιαδήποτε πρόκληση, μιας και ο Ερντογάν αρέσκεται να θεωρείται απρόβλεπτος. Το κοινό ανακοινωθέν θα βεβαιώσει κάποια αρχική εικόνα.
Γεώργιος Πρεβεζάνος
