Ο Σωκράτης δηλαδή, φρονών ότι η αρετή είναι γνώση, η δε γνώση πηγή ασφαλής της πράξης, συνάγει ότι ο πράττων το κακόν πράττει τούτο, γιατί νομίζει ότι είναι ωφέλιμον στον εαυτόν του. Το αντίθετο, ήτοι το να πράττει κάποιος το κακό εν επιγνώσει του ότι βλάπτεται ο ίδιος, είναι, κατά τον Σωκράτη, παντελώς ακατανόητον.
Το «ουδείς εκών κακός», αποτελεί την κεφαλαιώδη αρχή της Σωκρατικής φιλοσοφίας, την οποία υιοθέτησε και ο Πλάτων, ο οποίος σε πολλά απ’ τα συγγράμματά του αναφέρεται στην αρχή αυτή, όπως, «ουδείς εκών κακός», «ουδείς εκών αμαρτάνειν», «ουδείς εκών αδικεί» κλπ. Και σε πολλούς άλλους αρχαίους φιλοσόφους ευρίσκομαι υπαινιγμούς του Σωκρατικού αυτού δόγματος, ότι δηλαδή, όταν ο άνθρωπος αμαρτάνει το κάνει ή εκ πλάνης ή εξ αγνοίας.
Και ο Αριστοτέλης στα «Ηθικά Ευδήμεια» (1223 bg) λέγει: «Βούλεται δ’ ουδείς ο οίεται είναι κακόν», δηλαδή, ουδείς επιθυμεί εκείνο το οποίο νομίζει ότι είναι κακό.
Στην Σωκρατική αντίληψη «Ουδείς εκών κακός» διαβλέπουν μερικοί άρνηση της θεωρίας «περί ελευθερίας της βουλήσεως», μάλλον όμως κακώς, γιατί ο Σωκράτης είχε υπόψει ότι ο άνθρωπος, προικισμένος με τον «νουν», κατά διάκριση από τα άλογα ζώα, έχει την ικανότητα να διακρίνει το καλό απότου κακού, και, συνεπώς, εν τη δράσει του, αποκλείεται να πράττει, εν γνώσει του, το κακό. Όθεν, όταν διαπράττει κάποιο κακό ο άνθρωπος, ευρίσκεται ή σε άγνοια ή σε πλάνη.
Η Σωκρατική αυτή άποψη ενισχύεται και εκ του ότι ο άνθρωπος, εκτός από τη νόηση, διαθέτει και τη διαίσθηση, η οποία, πολλές φορές, βοηθεί περισσότερο και από το νου. Εξ άλλου πρέπει να ληφθεί υπόψει και η «συνείδηση», ο άγρυπνος αυτός φρουρός και ελεγκτής των πράξεων και των σκέψεων του ανθρώπου, η οποία (συνείδηση) πολλές φορές έρχεται σε «σύγκρουση» με το νου. Παρά ταύτα υπάρχουν άνθρωποι, οι οποίοι πράττουν εν γνώσει τους το κακό, βλάπτοντες και αδικούντες τους άλλους, ουχί δε σπανίως και τον εαυτόν τους. Τότε λειτουργεί ο «νόμος», ο άγραφος ηθικός νόμος, «ο πάντων βασιλεύς θνητών τε και αθανάτων», όπως λέγει ο Πίνδαρος, ο οποίος «νόμος», ως «τύψις συνειδήσεως» ή ως «Νέμεσις», επέρχεται τιμωρός του κακώς πράξαντος «εν γνώσει».
Εν συμπεράσματι: ο σώφρων, ο συνετός, ο ηθικός, ο κόσμιος, ο «δίκαιος» κατά την Ευαγγελική έκφραση άνθρωπος, ουδέποτε πράττει εν γνώσει του το κακό, γιατί εν τοιαύτη περιπτώσει ούτε συνετός ούτε δίκαιος είναι, οπότε και θα λογοδοτήσει οπωσδήποτε στον «αναγκαίον νόμον της εξισορροπήσεως».
ακολουθήστε το aixmi-news.gr στο Facebook για να μαθαίνετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
