«Τ’ Αντελικό», γράφει ο ιστορικός Δημήτρης Φωτιάδης στηριζόμενος σε αφήγηση του Κασομούλη, «που ήτανε από φυσικού του ασφαλισμένο από τη θάλασσα, είχε και δυνατά σπίτια που μπόραγαν να βαστάξουν σε κάθε χτύπημα. Από τον καιρό του Σκόρδα ήτανε ταμπουρωμένο ολόγυρα και βρίσκονταν είκοσι οργιές μακριά από τα σπίτια, μπηγμένα μέσα στη θάλασσα, χοντρά παλούκια, με δυο μονάχα περάσματα για να μπαίνουν οι βάρκες. Έτσι δεν μπόραγε να διαβεί απ’ άλλο μέρος βάρκα, αν πρώτα δεν έβγαζε τα παλούκια. Καθένας που ξέρει από πόλεμο τού είναι εύκολο να λογαριάσει πόσο επικίνδυνο είναι να βγάλει παλούκια και πίσω απ’ αυτά να βρίσκονται άλλα μετερίζια. Ένα τέτοιο ταμπούρωμα δεν ήτανε για καταφρόνια. Για τούτο ο Μπραϊμης δεν κινήθηκε παρευθύς.»
Και λίγο πιο κάτω: «Όπως απ’ όλα τα στρατόπεδα δε λείπουν οι φοβητσιάρηδες, δεν έλειπαν κι απ’ τ΄ Αντελικό – και σ΄ αυτό βρίσκονταν οι πιότεροι, γιατί πηγαίνανε εκεί από το Μεσολόγγι για ησυχία.»
Και λίγο πιο κάτω: «Οι Αντελικιώτες προεστοί δεν είχανε κλίση στ’ άρματα, μα ούτε και ο λαός έμοιαζε με τους Μεσολογγίτες. Οι πιότεροι, όσο βάσταγε ο πόλεμος, ζούσανε με τη δουλειά τους, συντρέχοντας, σαν άκακοι άνθρωποι, με ό,τι κι αν είχαν, τ’ ασκέρια μας.»
Και μια δεύτερη μαρτυρία: Από το βιβλίο «ΑΙΤΩΛΙΚΟ, Το ζωντανό Παρελθόν», που πρόσφατα, Σεπτέμβριο 2022, παρουσιάσαμε στο Αιτωλικό, εννοώ ο Σύνδεσμός μας «ΛΙΑΚΑΤΑΣ». Συγγραφέας ο Φώτιος Καραπάνος, Αιτωλικιώτης, που έζησε στο Αιτωλικό τα πρώτα μετεπαναστατικά χρόνια, δημοδιδάσκαλος ο ίδιος και αδερφός του Δημάρχου Αιτωλικού Σεβαστιανού Σπυρίδωνος Καραπάνου, 1867 – 1872.
Γράφει λοιπόν ο συγγραφέας (σελ. 11 του βιβλίου) στη λόγια γλώσσα της εποχής:
« Ο Ντολμάς ουδεμίαν έχει φυσικήν οχυρότητα. Είναι αβαθής αύλαξ βάθους 10 μέτρων, κείμενος μεταξύ του ιχθυοτροφείου «Πόρος» και της Φοινικιάς», από αλίπεδα και τενάγη δεξιόθεν μέχρι «Θολής» και «Βασιλαδίου», αριστερόθεν δε μέχρι «Φοινικιάς» Μεσολογγίου και απέχει του Αιτωλικού ½ σχεδόν ώρας δια πλοιαρίου. Δια του αύλακος, όπως και σήμερον, συνεκοινώνουν αι δύο πόλεις και δια τούτο ο εχθρός συνεκέντρωσεν ολόκληρον την δύναμίν του, όπως την κυριεύση».
Παρόλα αυτά, το «σοφό» επιτελείο των καπετανέων στο Μεσολόγγι επέλεξε ως τόπο άμυνας του Αιτωλικού το νησάκι Ντολμάς. Φρούραρχος ο Γρηγόρης Λιακατάς, 26 χρονών παλικάρι, από το χωριό Κλεινοβό Ασπροποτάμου, γαμπρός του στρατηγού Στουρνάρη, είχε παντρευτεί την κόρη του.
Στο βιβλίο που σας προανέφερα, «Το ζωντανό παρελθόν», στη σελ.13, ο συγγραφέας γράφει: «Ο Νικ. Στουρνάρας, αφού ησπάσθη εγκαρδίως τον Γρ. Λιακατάν, προπέμψας αυτόν μέχρι της παραλίας του είπε: «Πήγαινε, παιδί μου, εις Ντολμάν κι εκεί να τελειώσεις το έργον, όπερ σου αναθέτει η Πατρίς και η ευχή μου θα σε συνοδεύσει. Πήγαινε εκεί όπου έχει μεγάλη ανάγκην το κινδυνεύον από τους Αγαρηνούς βασανισμένο Ανατολικό και είθε να αναδειχθείς ένδοξος ως οι αρχαίοι πρόγονοί μας.»
Ένα σχόλιο: Ο στρατηγός Στουρνάρας ήξερε γράμματα; Ήξερε αρχαία Ιστορία; Από την αρχαία δόξα αντλούσε την έμπνευσή του; Περίεργο δεν σας φαίνεται;
Πόση αξιοπιστία έχουν κάτι τέτοιες πληροφορίες; Καθόσον, η Ιστορία είναι επιστήμη, στηρίζεται στον ορθό λόγο και τις αποδείξεις.
Ο ήρωάς μας, ο Γρηγόρης Λιακατάς, ήταν άνθρωπος του πολέμου. Είδε και κατάλαβε την κατάσταση. Ο Ντολμάς δεν είχε προμαχώνες άμυνας και δεν είχε δρόμο διαφυγής. Οι δυνάμεις του εχθρού ήταν τρισμέγιστες. Τα κανόνια δεν αντιμετωπίζονται με το γιαταγάνι. Βοήθεια δεν περίμεναν από πουθενά, το ξέρανε. Για πόσες ώρες θα μπορούσαν να βαστάξουν; Τί άλλο θα γινόταν;
Ο Ιμπραήμ «καθάρισε» μέσα σε λίγες ώρες. Κατά το εικός και αναγκαίον. Και μάλλον έστιβε το κεφάλι του, «τί πάθανε ετούτοι εδώ και μαζευτήκανε σ΄αυτή τη «λούμπα» για να με αντιμετωπίσουν;
Οι δικοί μας έπεσαν όλοι εκτός από 3 ή 4 Αιτωλικιώτες, που ξέρανε κολύμπι, βούτηξαν στη θάλασσα και πέρασαν απέναντι στον Αη Νικόλα. Η άμυνα στο Ντολμά ήταν αυτοκτονία.
Να σοβαρευτούμε: Είμαστε έθνος ολιγάριθμο, δεν έχουμε την πολυτέλεια για σπατάλες σε ανθρώπινο δυναμικό. Κάναμε την επανάσταση για να διώξουμε το βάρβαρο κατακτητή. Όχι για να γίνουμε ήρωες και να έρχονται οι απόγονοι να καταθέτουν στεφάνια. Αυτά τα 300 (ή πόσα ήτανε) παλικάρια, αυτά τα τρομερά ντουφέκια, θα μας ήταν πολύ απαραίτητα σε ευνοϊκότερες για τον αγώνα μας προοπτικές.
Ενώ στο Αιτωλικό… «Ένα τέτοιο ταμπούρωμα δεν ήτανε για καταφρόνια.»
Καταλήγουμε: Η άμυνα του Αιτωλικού έπρεπε να έχει γίνει στο Αιτωλικό. Οι υπερασπιστές θα μπορούσαν να καλυφθούν μέσα σε πέτρινα σπίτια και να μάχονται μέσα από δυνατά ξύλινα παράθυρα. Σε τελευταία ανάλυση, θα καθυστερούσαν πολύ τον εχθρό. Και θα μπορούσανε να λένε πως πουλήσανε ακριβά τη ζωή τους και προκάλεσαν μεγάλη φθορά στον εχθρό.
Αυτό δεν σημαίνει πως δεν τιμάμε τη θυσία των πεσόντων. Επισημαίνουμε μόνο ότι κάθε θυσία πρέπει να έχει νόημα και σκοπό.
Σημείωση: Ο παππούς του παππού μου, Κων/νος Τρικαλινός, έπεσε στη μάχη του Ντολμά.
ακολουθήστε το aixmi-news.gr στο Facebook για να μαθαίνετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
