Κατά τον Αριστοτέλη «έθη δε ό,τι δια το πολλάκις πεποιηκέαι ποιούσιν» (Ρητορ. 1369 b 7), δηλαδή, στη συνήθεια οφείλεται η πράξη, η οποία εκτελείται, διότι έχει πολλάκις εκτελεσθεί.
Ο Πίνδαρος την έννοια του «εθίμου» εκφράζει με τη λέξη νόμος. «Νόμος ο πάντων βασιλεύς, θνητών τε και αθανάτων». Του στίχου αυτού του Πινδάρου γίνεται μνεία υπό του Ηροδότου (Γ’ 38). «Έθιμα δε είναι τα καθιερωμένα, τα πατροπαράδοτα, οι άγραφοι νόμοι των οποίων η παραβίαση θεωρείτο βλασφημία».
Μεταξύ του «Έθους» του Αριστοτέλη και του «εθίμου» (νόμου) του Πινδάρου, υπάρχει αφανής μεν ίσως εκ πρώτης όψεως, θεμελιώδης εν τούτοις στο βάθος διαφορά. Διότι το μεν «έθος» εκφράζει την αποκτωμένη συνήθεια εκ της πολλάκις επαναλαμβανομένης ή συνεχώς εκτελουμένης πράξεως υπό του ατόμου, ενώ το «έθιμον» (Νόμος) του Πινδάρου σημαίνει τα πατροπαράδοτα έθιμα και τους αγράφους νόμους, υπό την έννοια του «απαραβιάστου», όχι μόνο υπό των θνητών, αλλά και υπό των «αθανάτων», τούτο δε διότι ο «νομος» αναφέρεται προφανώς εν προκειμένω στο «νόμο» της αναγκαιότητας, που δεν μπορεί να «παραβιασθεί» ούτε από τους θεούς της εποχής του.
Στους παραβιάζοντας το «νόμο» θνητούς επήρχετο τιμωρός η «θεία δίκη», η των πάντων εποπτεύουσα και περί των όλων προνοούσα.
Εν συμπεράσματι, δηλαδή, «έθος» μεν είναι η συνήθεια την οποία αποκτήσαμε εν δράσει ημών, χωρίς να επιβάλλεται τούτο από κάποια επιταγή ή κανόνα, «έθιμον» δε είναι το επικρατήσαν και πηγάζον εκ γενικωτέρας ανάγκης, θρησκευτικής, κοινωνικής, κλπ., η οποία διερμηνεύει τον υπέρτατο νόμο της αρμονιας και της εξισορροπήσεως, ήτοι τον «νόμο της αναγκαιότητος».
Κατά τον ισχύοντα δε εν Ελλάδι Αστικό Κώδικα οι πηγές του δικαίου, δηλαδή, οι κανόνες του δικαίου περιλαμβάνονται στους νόμους και στα έθιμα και όχι στα έθη. Επειδή δε τα έθιμα είναι, όπως προαναφέρω, η στο πρακτικό βίο σιωπηρά εφαρμογή των περί δικαίου λαϊκών πεποιθήσεων, η μόρφωση και ο κανονισμός κάποιας νομικής σχέσεως και η κατά μίμηση ομοιόμορφος ταύτης επανάληψη, δημιουργεί βαθμηδόν, σιωπηρώς και ανεπαισθήτως το δίκαιον των εθίμων. Στο δίκιο των εθίμων εκδηλούται η κοινή νομική συνείδηση ως απλή πραγματική κατάσταση εστερημένη ιδίας και αυτοτελούς εκδηλώσεως μεθ’ ωρισμένων συμβεβηκότων συνυπάρχουσα, δια των οποίων (συμβεβηκότων) αναφαίνεται και μετά των οποίων εξαφανίζεται.
Ως νομικός επισημαίνω ότι η τάξη των θεμιστοπόλων πρέπει να ερευνήσει ενδελεχώς και συστηματικώς τους εξ’ εθίμων πηγάζοντας και εξαναγκαστικό κύρος, έχοντας κανόνας, στους οποίους πρέπει να στηρίζεται, σε κάποιο βαθμό, το θετικό δίκαιο.
ακολουθήστε το aixmi-news.gr στο Facebook για να μαθαίνετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
