Τούτο καταγράφεται, καθόσον όλα τα δημοσιοποιηθέντα κείμενά μου, προέρχονται από τις συστηματοποιημένες αλάνθαστες Παιδαγωγικές τοποθετήσεις των Αγίων και θεοφόρων Πατέρων της Εκκλησίας μας και ιδιαιτέρως του Ιερού Χρυσοστόμου. Διατυπώθηκαν αυτές κατά τον 4ο μ.Χ. αιώνα. Μέχρις εκείνη την εποχή κυριαρχούσαν οι παιδαγωγικές σκέψεις των Σοφιστών της αρχαίας Ελλάδος. Εκείνες, ως πρωταρχικές, εμπνέονταν από προσωπικά βιώματα των Σοφιστών, χωρίς ενιαία διατύπωση. Όρα και τις βασανιστικές απόψεις του Κόρακος. Οι Παιδαγωγικές αξίες που θεσμοθετήθηκαν από εκείνους τους Πατέρες μας, ως αρχέγονες και πρωτοποριακές, αποτέλεσαν την βάση της περαιτέρω παιδαγωγικής καλλιέργειας. Παραλείφτηκαν απ’ αυτή την εποχή, ως από πρωταρχική πηγή, από μέντορες της επιστήμης της Αγωγής. Απ’ αυτήν δε την πηγή άντλησαν ιδέες και προτάσεις Παιδαγωγικές όλοι οι μεγάλοι Παιδαγωγοί των μεταγενεστέρων αιώνων, με έξαρση τον 19ο και 20ο αιώνα. Αυτοί, εφάρμοσαν στην πράξη τις Παιδαγωγικές αξίες εκείνων, και διατύπωσαν αποφάνσεις μετά από σχετικούς πειραματισμούς. Προς τούτο, ενώ έχουμε σήμερα διάφορα παιδαγωγικά συστήματα, γνωρίζουμε ότι δεν διαφέρουν στο γενικό κορμό της Παιδαγωγίας, που δεν είναι άλλος από το συμφέρον και την εξέλιξη του παιδιού. Το Παιδί και η ανάδειξή του σε ψυχοσωματική προσωπικότητα, αποτελεί το κέντρο πάσης ανθρώπινης προσδοκίας. Ιδιαιτέρως στη βάση της ανθρωπιστικής Παιδείας.
Όπως αντιλαμβάνεσθε, η προέλευση των Παιδαγωγικών απόψεών μου, όπως κοινολογήθηκαν κατά περίπτωση στις τελευταίες ηλεκτρονικές αναρτήσεις, προέρχονται από τις πρωταρχικά διατυπωθείσες παιδαγωγικές θέσεις των μεγάλων Παιδαγωγών και Πατέρων της Ορθοδόξου Εκκλησίας μας. Ώστε, «Και τούτο ουκ εξ ημών, Θεού το δώρον», Εφεσ.β΄8. Βεβαίως, πάνω σ’ αυτές τις θέσεις εξειδίκευσαν τις σχετικές παιδαγωγικές θεωρίες τους και οι μεγάλοι Παιδαγωγοί, δίνοντας και τον πρακτικό τρόπο εφαρμογής. Τούτου ένεκεν, οφείλεται ένα χρέος προς αυτούς ως απόδοση τιμής. Με αυτό το χρέος να κλείσουμε αυτήν την όλη εργασία, με παρουσίαση, ενδεικτικά, μερικών χαρακτηριστικών θέσεών, ιδιαιτέρως του μεγάλου Παιδαγωγού, του ιερού Χρυσοστόμου.
Ως προς την Παιδαγωγία, λέγει:
- Για τον παιδαγωγό γονέα: «Ο παιδαγωγός (Γονέας) ουκ εναντιούται τω διδασκάλω, αλλά και συμπράττει», Ε.Π.Ε.,20,314. Δηλαδή: Ο παιδαγωγός γονέας δεν διαπληκτίζεται με το δάσκαλο, αλλά και συνεργάζεται με αυτόν.
- Επιπλέον: «Ο των αυτού παίδων διδάσκαλος γενέσθαι μη δυνηθείς, πώς αν ετέρων γένοιτο;», Ε.Π.Ε.,24,38. Δηλαδή: Όποιος δεν μπόρεσε να γίνει δάσκαλος των παιδιών του, πώς θα γίνει δάσκαλος άλλων;
- Ομοίως: «Μη θαυμάσης, ει η παιδεία, σκληρά ούσα, καρπούς έχει γλυκείς», Ε.Π.Ε.,25,296. Δηλαδή: Μη θαυμάσεις, αν, ενώ είναι σκληρή η παιδεία στην εφαρμογή της, έχει καρπούς γλυκούς.
Ως προς την Αγωγή των παιδιών, λέγει:
- Από μικρή ηλικία: «Ένθετε τοις παιδίοις τον του Θεού φόβον εκ πρώτης ηλικίας, και παντός πατρός μάλλον αυτούς διατηρήσει», Ε.Π.Ε.,22,480. Δηλαδή: Βάλτε στα παιδιά σας το φόβο του Θεού της αγάπης απ’ την πρώτη ηλικία. Αυτός ο φόβος θα τα διατηρήσει καλύτερα απ’ τον οποιονδήποτε πατέρα.
- Περισσότερο διευκρινιστικά: «Παρακαλώ, από της τίτθης τα παιδία λαμβάνοντες, μη μύθοις γραϊκοίς αυτά εθίζωμεν», Ε.Π.Ε.,23,40. Δηλαδή: Παρακαλώ, από της εποχής του θηλασμού τα παιδιά να μην τα συνηθίζουμε με παραμύθια, σαν αυτά που λένε συνήθως οι γριές.
- Από μικρή ηλικία στην Εκκλησία: «Εν Εκκλησία χειραγωγών άγε. Σπούδασον αυτόν άγειν», Ε.Π.Ε.,30,662. Δηλαδή: Να οδηγείς το παιδί σου από μικρό στην Εκκλησία. Με σπουδή και φροντίδα να το πηγαίνεις.
Μια ακροτελεύτια Πατερική συμβουλή: «Παιδικής διάνοιας η απόνοια· και γάρ οι παίδες τη απουσία του διδασκάλου ραθυμότεροι γίνονται», Ε.Π.Ε.,18,384. Δηλαδή: Την απόγνωση της παιδικής διάνοιας, την επιφέρει η απουσία διδασκάλου και προς τούτο γίνονται περισσότερο τεμπέλικα.
Από όλα τα ανωτέρω διαφαίνεται η αξία της παιδαγωγίας των παιδιών μας. Μαθαίνουμε και την προέλευσή της. Μην παραλείπουμε τη γονεϊκή νουθεσία και την διδασκαλική παιδαγωγία.
Ιερά Πόλις Μεσολογγίου Φεβρουάριος 2021
Νικόλαος Σπ. Βούλγαρης
Καθηγητής Θεολογίας
6972725701