ΤΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΚΑΛΔΗ
Τι να πάρουμε μαζί μας
Κατ αρχήν η φωτογραφική δραστηριότητα κοντά στη θάλασσα, εκεί που σκάει το κύμα, ή πάνω σε ταχύπλοο, βάρκα, θαλάσσιο ποδήλατο, ιστιοσανίδα κλπ. δεν είναι ποτέ …αθώα. Η υγρασία, σταγονίδια θαλάσσιου νερού, το κύμα που ξαφνικά μπορεί να αγριέψει, ο άνεμος που όταν φυσήξει δυνατά παρασέρνει σύννεφα άμμου, και τόσοι άλλοι αστάθμητοι παράγοντες απειλούν την ακεραιότητα του εξοπλισμού μας.
• Είναι φρόνιμο να μην έχουμε μαζί μας στην παραλία την καλύτερη μηχανή μας ή τη φωτογραφική τσάντα που χωράει όλο μας το (φωτογραφικό) βιός.
• Καλύτερα να είμαστε με περιορισμένο εξοπλισμό σε μια ελαφριά τσάντα. Αλλιώς θα ανησυχούμε συνεχώς για κλοπές, φθορές, κινδύνους κλπ.
• Μπορεί οι γρήγοροι zoom σαν τους 70-200mm f/2,8 να εντυπωσιάζουν, όμως το βάρος είναι αρκετό και …κουραστικό. Και τελικά ας μπούμε μέσα στην πραγματικότητα, εκεί που συμβαίνουν πράγματα.
• Ας προτιμήσουμε καλούς φωτεινούς φακούς. Γρήγοροι ευρυγώνιοι και στάνταρ 50άρηδες λύνουν τα χέρια του φωτογράφου, να κάνει λήψεις οποιαδήποτε στιγμή, ανεξάρτητα από τις συνθήκες ενώ παρέχουν πολύ φωτεινή εικόνα στο σκόπευτρο.
• Μια μηχανή μεσαίας κατηγορίας και δύο ή τρεις φακοί σταθερής εστιακής απόστασης π.χ. 24mm, 35mm & 85mm έχουν την ικανότητα να καλύψουν ποιοτικά σχεδόν οποιοδήποτε θέμα και τη φωτεινότητα να μην τα βρουν «σκούρα» σε χαμηλό φως. Εναλλακτικά, ένας καλός zoom 24-105mm αποτελεί πολύ καλή λύση-πασπαρτού.
Η τσάντα του καλοκαιρινού φωτογράφου
Αν περιορίσουμε τον εξοπλισμό στα προαναφερόμενα, τότε αρκεί και μια διακριτική τσάντα, στην οποία έχουν τοποθετηθεί ειδικά προστατευτικά χωρίσματα για τα φωτογραφικά είδη. Δεν συνιστούμε να πάρετε μαζί σας στην παραλία και γενικά τις διακοπές, μια τεράστια φωτογραφική τσάντα με δύο και τρία σώματα και πολλούς φακούς, που προδίδει το περιεχόμενό της.
Τip
Οι έμπειροι φωτογράφοι προτιμούν τσάντες που δεν παραπέμπουν σε φωτογραφικές, για να περνούν απαρατήρητοι. Επιλέξτε τσάντα με στεγανά φερμουάρ, καπάκι που κλείνει με ασφάλεια επίσης με φερμουάρ και γενικά όσο πιο κλειστού τύπου γίνεται. Αποφύγετε τις τσάντες “reporter” με τα καπάκια τύπου flip over. Μια μηχανή με προδιαγραφές WR (weather resist) δηλ. αδιαβροχοποίηση και προστασία από σκόνη αποτελεί καλή λύση.
Καλοκαίρι και στο βουνό
Γιατί όμως να αποκλείσουμε και την ηπειρωτική Ελλάδα; Δεν αποτελεί ίσως τον πιο αυτονόητο προορισμό, όμως κρύβει θησαυρούς. Ησυχία, απρόσμενες φυσικές ομορφιές ιδιαίτερα στη Βόρεια Ελλάδα, ευκαιρίες για trekking και εξερευνήσεις. Πολλά θέματα με άγρια φύση, με υδροβιότοπους, δάση, λίμνες και ποτάμια. Οι φωτογραφικές προκλήσεις είναι παντού και μας περιμένουν.
O νόμος των τρίτων
Υποτίθεται ότι πρόκειται για τον πιο βασικό και αυτονόητο κανόνα σύνθεσης, παραδεκτό από όλους. Βάσει του νόμου των τρίτων,
το κάδρο χωρίζεται σε 9 ίσα τμήματα από δύο οριζόντιες νοητές γραμμές και από δύο κατακόρυφες νοητές γραμμές παράλληλες.
Το κάδρο
Συνθέτοντας και τοποθετώντας τα βασικά αντικείμενα στο κάδρο μας πρέπει: Ι. Οι νοητές ευθείες να μη συμπίπτουν με τους οριζόντιους και κάθετους άξονες συμμετρίας αλλά με τους άξονες των τρίτων. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για την γραμμή του ορίζοντα στην θάλασσα.
ΙΙ. Τα αντικείμενα να καταχωρούνται σε κάποιο από τα εννέα νοητά τετράγωνα στα οποία υποδιαιρείται το καρέ από τους άξονες των τρίτων.
ΙΙΙ. Δυνατά στοιχεία του κάδρου είναι οι διαγώνιες που καταλήγουν στις γωνίες και δημιουργούν γραμμές διαφυγής, αιχμαλωτίζοντας την προσοχή.
Τιp
Μεγάλη βοήθεια προσφέρουν οι μηχανές με απεικόνιση πλέγματος (gridline) με σκοπό την υποβοήθηση του χρήστη στη σύνθεση. Το πλέγμα ενεργοποιείται μέσω κάποιου πλήκτρου ή μενού.
Το κατάλληλο φως
Οι εξωτερικές λήψεις το καλοκαίρι ευνοούνται από το φως του πρωινού και του δειλινού. Οι ακτίνες του ήλιου ταξιδεύουν χαμηλά και το γλυκό διάχυτο φως κολακεύει με τις ζεστές του ανταύγειες. Η ελαφριά συννεφιά και όχι ο απόλυτα αίθριος καιρός είναι σύμμαχοι του φωτογράφου εφόσον αποφεύγονται οι έντονες αντιθέσεις.
Τip
To καλοκαιρινό μεσημέρι με την έντονη ηλιοφάνεια φωτιστικά μεταφράζεται σε σκληρό, υπερβολικό κοντράστ με καμμένα highlights και βαριές σκιές. Αποφύγετέ το ή εκμεταλλευτείτε το ιδιαίτερα για high contrast σκηνές. Πάντως δεν ταιριάζει με τίποτα σε ανθρώπινα πορτραίτα αφού οι τόνοι της επιδερμίδας θα καούν.
Βάθος πεδίου
Θέλουμε να συγκεντρώσουμε την προσοχή σε ένα πρόσωπο, ή να τα έχουμε όλα νετ με λεπτομέρειες από το πρώτο πλάνο ως το βάθος της σκηνής. Αν πρόκειται για το πρώτο χρησιμοποιούμε ανοικτό διάφραγμα π.χ. f/2 εστιάζοντας προσεκτικά στο πρόσωπο και αφήνουμε τα άλλα φλου. Aν όμως θέλουμε να αποδώσουμε με τα πάντα νετ ένα καλοκαιρινό τοπίο τότε πρέπει να αξιοποιήσουμε το βάθος πεδίου με κλειστά διαφράγματα όπως f/11-f/22. Τέλος, ας μην ξεχνάμε ότι το βάθος πεδίου σχετίζεται με το είδος του φακού: οι ευρυγώνιοι έχουν πολύ μεγαλύτερο βάθος πεδίου από τους τηλεφακούς.
Σε εξωτερικό χώρο
Η φωτογράφηση με περιβαλλοντικό φωτισμό σε εξωτερικό χώρο, έχει τις ιδιομορφίες της. Τις πρωινές και απογευματινές ώρες οι ακτίνες του ηλίου έρχονται από πλάγια κατεύθυνση και δίνουν θερμούς τόνους (πιο χαμηλή χρωματική θερμοκρασία), ενώ το μεσημέρι πέφτει κάθετα και το φως είναι πολύ δυνατό, με υψηλή χρωματική θερμοκρασία (μπλεδίλα) και κοντράστ. Το καλοκαίρι το φως είναι πολύ έντονο σε σχέση με τις άλλες εποχές του χρόνου.
Τip
Πορτραίτα κάνουμε το απόγευμα, κοντά στη “μαγική στιγμή” της δύσης του ήλιου και καλύτερα στη σκιά έστω και αν χάσουμε ένα μέρος της φωτεινότητας.
Ιδέες για καλύτερες λήψεις
Ανθρώπινο στοιχείο: Οι εικόνες με πρώτο πλάνο και κεντρικό αντικείμενο ανθρώπους πάντα προσελκύουν την προσοχή και την επιδοκιμασία, ιδιαίτερα όταν έχουν μια πρωτοτυπία. Ας αποφύγουμε λοιπόν τις λήψεις τύπου snapshot, τα απλά αναμνηστικά καρέ που έχουν αξία μόνον για όσους περιλαμβάνονται. Μπορούμε να καθοδηγήσουμε τους φίλους και φίλες μας να ποζάρουν δημιουργικά φτιάχνοντας ατμόσφαιρα ρομαντισμού, μυστηρίου, ίσως και συναισθημάτων όπως χαρά, έκπληξη, μελαγχολία κλπ. Γενικά μετράει η εκφραστικότητα.
Όχι κοσμοσυρροή: Η πολυκοσμία, οι χαοτικές παραλίες γεμάτες κόσμο δεν είναι θετικά στοιχεία. Μάλλον απωθούν και δεν ταιριάζουν στο φωτογράφο που έχει την ικανότητα να διαλέγει σωστό θέμα. Αν μας αρέσει μια παραλία ας δοκιμάσουμε πολύ νωρίς το πρωί όταν ακόμη όλοι κοιμούνται.
Αντικείμενα στο πρώτο πλάνο: Το άδειο πρώτο πλάνο (foreground) καταλήγει σε αδιάφορη εικόνα και είναι δείγμα ότι ο φωτογράφος δεν μπορεί να χειριστεί τη σύνθεση. Προσπαθούμε να βρούμε κάποιο αντικείμενο ενδιαφέροντος που να σπάσει τη μονοτονία. Π.χ. μια πολύχρωμη μπάλα στην αμμουδιά, μια βάρκα στην άκρη του μώλου κλπ.
Fill in φλας: Οι σκληρές σκιές είναι χαρακτηριστικό του καλοκαιριού και όσο και αν κάνουμε διακηρύξεις και υποσχόμαστε στον εαυτό μας ότι θα ξυπνάμε νωρίς και θα επανερχόμαστε τη μαγική ώρα του δειλινού, πολλές φορές θα χρειαστεί να φωτογραφήσουμε το καταμεσήμερο. Μια λύση τότε είναι το συμπληρωματικό (fill in) flash που γεμίζει τις σκιές των προσώπων. Προσοχή όμως στη δοσολογία. Αν το παρακάνουμε, θα “καούν” οι ευαίσθητοι τόνοι της επιδερμίδας.
Εφέ με σιλουέτες: Το σκληρό φως ίσως μπορεί να γίνει και σύμμαχός μας για δημιουργικές εικόνες. Βάζοντας τον ήλιο κόντρα (απέναντί μας) θα φροντίσουμε ώστε η φωτομέτρηση να είναι τέτοια ώστε να καταλήγει σε σιλουέτες χωρίς λεπτομέρειες π.χ. ανθρώπινες μορφές, δένδρα, ομπρέλες θαλάσσης κλπ.
Φωτογραφίζοντας μέσα στο νερό
Κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας ξεδιπλώνεται ένας μαγικός καινούργιος κόσμος. Ενδιαφέρων, μυστηριώδης, διαφορετικός. Όμως εδώ η φωτογράφηση υπακούει σε άλλους κανόνες και πριν ξεκινήσουμε, οφείλουμε να κατανοήσουμε κάποιες ειδικές έννοιες. Συγκεκριμένα, να μάθουμε κάποια στοιχεία (που έρχονται από την φυσική) σχετικά με τη συμπεριφορά του νερού και τον τρόπο με τον οποίο επιδρά στη φωτογραφία. Η διαφορά μεταξύ της υποβρύχιας φωτογραφίας και της φωτογραφίας στη στεριά από άποψη τεχνικής έγκειται στο μέσο το οποίο μεσολαβεί μεταξύ της μηχανής και του θέματος. Ενώ φωτογραφίζοντας εξωτερικά στην ατμόσφαιρα το μέσο που παρεμβάλλεται σε οποιαδήποτε μας επαφή (οπτική, σωματική, κλπ.) είναι ο αέρας, κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας το μέσο αυτό είναι το νερό.
ΦΩΤ.: Γιώργος Ρηγούτσος
Τιps
• Κάτω από την επιφάνεια του νερού πρέπει να ελαχιστοποιούμε την απόσταση από το αντικείμενο, λόγω της μειωμένης ορατότητας (το νερό είναι 2.000 φορές λιγότερο φωτοδιαπερατό σε σύγκριση με τον αέρα).
• Η υδροστατική πίεση που ασκείται από το νερό μεγαλώνει προοδευτικά όσο καταδυόμαστε και μπορεί να είναι επικίνδυνη για την ασφάλεια του ελεύθερου δύτη.
• Άλλος ένας παράγοντας που επηρεάζει την καθαρότητα του ειδώλου είναι τα διάφορα σωματίδια αποτελούμενα από άμμο και πλαγκτόν τα οποία αιωρούνται στο νερό και έχουν την τάση να θολώνουν το είδωλο.
ΦΩΤ.: Γιώργος Ρηγούτσος
Underwater compact συμβουλές
• Οι οθόνες-σκόπευτρα των compact δεν φαίνονται πολύ καλά κάτω από την επιφάνεια του νερού. Έτσι το καδράρισμα γίνεται στο περίπου. Απλά αφήστε περιθώριο γύρω από το θέμα για κροπάρισμα αν χρειαστεί.
• Η στεγανή θυρίδα που σφραγίζει την πρόσβαση στην κάρτα μνήμης, μπαταρία, USΒ κλπ. είναι σημαντικό να έχει διπλή ασφάλεια, προκειμένου να μην ανοίξει κατά τύχη, “πνίγοντας” τη μηχανή.
• Το ενσωματωμένο αδύνατο φλας των compact δεν έχει πολλή εμβέλεια μέσα στο νερό πέρα από ένα δύο μέτρα. Ένα υποβρύχιο LED αποτελεί καλή ιδέα.
• Μη σας προβληματίζει η ανάλυση του αισθητήρα. Από 10MP και πάνω είστε OK.
• Προτιμήστε μια μηχανή με έντονο χρώμα π.χ. κίτρινο και δέστε τη στο χέρι με ασφαλή τρόπο. Αν χαθεί στο βυθό είναι δύσκολο να βρεθεί.
ΦΥΣΙΚΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΥΠΟΒΡΥΧΙΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ
Όταν η δέσμη φωτός μεταδίδεται μέσα σε υλικό διαφορετικής πυκνότητας από τον αέρα όπως το νερό,
η πορεία της επηρεάζεται από ορισμένα φυσικά φαινόμενα. Τα κυριότερα από αυτά είναι:
Ανάκλαση
Το φως ανακλάται σε οιαδήποτε ομαλή επιφάνεια, είτε αυτή είναι κάποιος καθρέπτης είτε η επιφάνεια της θάλασσας. Ακόμη και με ιδανικές συνθήκες (άπνοια), μια μικρή ποσότητα φωτός θα ανακλαστεί στην επιφάνεια της θάλασσας (τουλάχιστον κατά ποσοστό 2%) και δεν θα περάσει στο εσωτερικό με κατεύθυνση στο βυθό. Αν λοιπόν η μόνη μας φωτιστική πηγή στο βυθό είναι ο ήλιος (δηλ. φωτογραφίζουμε σε μικρό βάθος χωρίς φλας ή LED) προσέχουμε τα εξής:
1. Η θάλασσα να είναι ήρεμη, επειδή τότε ανακλάται μικρότερη ποσότητα φωτός
2. Ο ήλιος να είναι ψηλά στον ουρανό, με πιο ευνοϊκές ώρες για υποβρύχια φωτογράφηση από τις 10 το πρωί ως 2 το μεσημέρι το καλοκαίρι.
Διάθλαση
Διάθλαση είναι η αλλαγή κατεύθυνσης που υφίσταται το φως, όταν από τον αέρα εισέρχεται στο νερό, λόγω της διαφορετικής πυκνότητας των δύο μέσων, του αέρα και του νερού. Και επειδή ο δείκτης διάθλασης του νερού είναι 1,33, τα αντικείμενα μέσα στο νερό παρουσιάζονται 1,33 φορές πιο κοντά. Κάτι που μεταφράζεται στην φαινομενική αύξηση της εστιακής απόστασης του φακού που χρησιμοποιούμε κατά 1,33 φορές (δηλαδή ένας φακός ισοδύναμος με 50mm θα λειτουργήσει ως 50×1,33=66,5mm).Αλλά και φορώντας μια συνηθισμένη μάσκα κατάδυσης όταν βουτήξουμε θα παρατηρήσουμε ότι τα αντικείμενα κάτω από το νερό παρουσιάζονται μεγαλύτερα και πιο κοντά μας.
Απορρόφηση
Ένα άλλο φαινόμενο είναι η απορρόφηση που υφίσταται το ηλιακό φως μέσα στη θάλασσα. Η απορρόφηση αυξάνει όσο μεγαλώνει το βάθος, ενώ γίνεται σε διαφορετικό βάθος για κάθε χρώμα. Πρώτο απορροφάται το κόκκινο σε βάθος 3 μέτρων, ακολουθούν γρήγορα το πορτοκαλί (στα 5 μέτρα) και το κίτρινο (στα 10 μέτρα). Το πράσινο μας εγκαταλείπει στα 20 μέτρα και έτσι, σε βάθος 30 μέτρων, παραμένει μόνο το γνωστό μπλε-γκρίζο του βυθού, ενώ σε μεγαλύτερα βάθη αρχίζει να κυριαρχεί το απόλυτο μαύρο. Όσον αφορά λοιπόν στην απορρόφηση των χρωμάτων κάτω από το νερό, πρέπει να θυμόμαστε ότι ακόμη και σε μικρά βάθη θα παρατηρήσουμε μια μικρή απώλεια των “ζεστών” χρωμάτων του φάσματος (κόκκινο, πορτοκαλί, κίτρινο). Σε μεγαλύτερα βάθη, ο φωτογράφος μάλλον θα πρέπει να καταφύγει σε τεχνητό φωτισμό (φλας, LED κλπ.) που είναι και η συνηθισμένη πρακτική των επαγγελματιών.
Πηγή: photo.gr
